ΜΠρΘηβ 316/2023

Δικαστής: Κωνσταντίνα Τσέκου
Δικηγόροι: Ε. Καλλιντέρη / Ε. Κτιστάκις

(άρθρα 29, 30 ΚΠολΔ, άρθρα 3 & 6 § 1 ν. 4640/2019)

Αγωγή αυτούσιας διανομής επίκοινων ακινήτων άλλως δικαστικής διανομής μέσω εκούσιου πλειστηριασμού. Για το παραδεκτό της συζήτησης της εν λόγω αγωγής, απαιτείται, ως αναγκαία προδικασία, η εγγραφή αυτής στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου.
Η διαφορά διανομής επίκοινων ακινήτων υπόκειται σε υποχρέωση διεξαγωγής αρχικής συνεδρίας διαμεσολάβησης (ΥΑΣΔ).
Ειδική δωσιδικία της κληρονομίας κατ’ άρθρο 30 ΚΠολΔ. Το δικαστήριο της κληρονομιάς καθίσταται αρμόδιο για την εκδίκαση αγωγής διανομής της κληρονομιάς ή μόνο ενός ακινήτου, εφόσον αυτό μπορεί να θεωρηθεί το σύνολο της κληρονομιαίας περιουσίας. Η αυτή ρύθμιση ισχύει και επί αγωγής διανομής ακινήτου ή ακινήτων εφόσον η συγκυριότητα πλειόνων προσώπων προήλθε αποκλειστικά εκ κληρονομικής διαδοχής.
Σε κάθε άλλη περίπτωση, όπως επί διανομής ενός ακινήτου από περισσότερα που απαρτίζουν την κληρονομιά ή στις περιπτώσεις στις οποίες η συγκυριότητα επί του κοινού ακινήτου δημιουργήθηκε εν μέρει από κληρονομική διαδοχή και εν μέρει από άλλη αιτία, αρμόδιο για την εκδίκαση της αγωγής διανομής καθίσταται το κατά τόπον αρμόδιο δικαστήριο βάσει της τοποθεσίας του ακινήτου.
Η έρευνα της αρμοδιότητας του Δικαστηρίου αποτελεί διαδικαστική προϋπόθεση της διεξαγωγής της δίκης (άρθρο 73 ΚΠολΔ) και προηγείται της έρευνας οιασδήποτε δικονομικής και ουσιαστικής ένστασης, όπως και της έρευνας για τη νομιμότητα της αγωγής.
Όταν έχει διεξαχθεί ΥΑΣΔ, καλύπτεται η παράλειψη της έγγραφης ενημέρωσης του άρθρου 3 § 2 ν.4640/2019 για τη δυνατότητα επίλυσης της διαφοράς με διαμεσολάβηση.

[…]

Με την υπό κρίση αγωγή ο ενάγων εκθέτει ότι στις 28.03.1988 απεβίωσε στην Αθήνα αδιάθετος ο πατέρας αυτού, … του …, κάτοικος εν ζωή … Βοιωτίας, καταλείποντας μοναδικούς εξ αδιαθέτου κληρονόμους του τον ίδιο (ενάγοντα), τον εναγόμενο (αδερφό του ενάγοντος), την σύζυγό του … (μητέρα του ενάγοντος) και την κόρη του …, το γένος … (αδερφή του ενάγοντος), έκαστο σε ποσοστό 1/4 εξ αδιαιρέτου. Ότι ανάμεσα στην κληρονομιαία περιουσία περιλαμβάνονται και τα αναλυτικός περιγραφόμενα στην αγωγή δύο (2) ακίνητα, ήτοι δύο (2) οριζόντιες, αυτοτελείς και ανεξάρτητες ιδιοκτησίες, οι οποίες βρίσκονται στους … Αττικής. Ότι αυτός (ενάγων) αποδέχθηκε το ανωτέρω ποσοστό του επί της ως άνω κληρονομιάς του πατρός του, δυνάμει της υπΆ αριθ. …/23.06.2005 πράξης αποδοχής κληρονομιάς της συμβολαιογράφου Θηβών …, η οποία έχει νομίμως μεταγραφεί στα βιβλία μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου … στον τόμο … και με αύξοντα αριθμό … Ότι ο εναγόμενος και η μητέρα τους αποδέχθηκαν την επαχθείσα σε αυτούς κληρονομιά κατά το 1/4 εξ αδιαιρέτου έκαστος αυτών με την υπ’ αριθ. …/…10-2008 πράξη δήλωσης αποδοχής κληρονομιάς της συμβολαιογράφου Θηβών …, η οποία έχει νομίμως μεταγραφεί στα βιβλία μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου … στον τόμο … και με αύξοντα αριθμό … Ότι η αδερφή τους … αποποιήθηκε το κληρονομικό της μερίδιο με την υπ’ αριθ. …/1988 έκθεση αποποίησης, οπότε το κληρονομικό της μερίδιο περιήλθε σε ποσοστό 1/8 εξ αδιαιρέτου σε έκαστο των τέκνων της … και … Ότι δυνάμει της υπ’ αριθ. …/07.10.2008 πράξης γονικής παροχής της συμβολαιογράφου Θηβών …, που έχει νομίμως μεταγραφεί στα βιβλία μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου … στον τόμο … και με αύξοντα αριθμό …, η … μεταβίβασε λόγω γονικής παροχής το εξ αδιαιρέτου μερίδιό της επί των ανωτέρω ακινήτων κατά ψιλή κυριότητα στον εναγόμενο, παρακρατώντας την επικαρπία εφ’ όρου ζωής, ενώ δυνάμει της υπ’ αριθ. …/20.10.2008 πράξης δωρεάς της συμβολαιογράφου Θηβών …, που έχει νομίμως μεταγραφεί στα βιβλία μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου … στον τόμο … και με αύξοντα αριθμό …, οι … και … δώρισαν τα εξ αδιαιρέτου μερίδιά τους επί των ανωτέρω ακινήτων στον εναγόμενο. Ότι στις …-05-2018 απεβίωσε η … και κατά τον τρόπο αυτό αποσβέστηκε το δικαίωμα της επικαρπίας της επί των ανωτέρω ακινήτων, το οποίο συνενώθηκε με το δικαίωμα ψιλής κυριότητας κατά ποσοστό 1/4 εξ αδιαιρέτου, που είχε μεταβιβάσει στον εναγόμενο. Ότι σύμφωνα με τα ανωτέρω ο ενάγων έχει καταστεί συγκύριος των προαναφερθεισών οριζοντίων ιδιοκτησιών κατά ποσοστό 1/4 εξ αδιαιρέτου και ο εναγόμενος συγκύριος αυτών κατά το λοιπό ποσοστό των 3/4 εξ αδιαιρέτου. Ότι η συνολική αξία των ακινήτων ανέρχεται στο ποσό των 73.872 ευρώ και δη στο ποσό των … ευρώ για την πρώτη αυτοτελή οριζόντια ιδιοκτησία και στο ποσό των … ευρώ για τη δεύτερη εξ αυτών. Ότι ο εναγόμενος δεν συναινεί στην εξώδικη λύση της μεταξύ τους κοινωνίας επί των ανωτέρω ακινήτων. Ζητεί δε, κατά εκτίμηση του αιτήματος της αγωγής, να διαταχθεί η αυτούσια διανομή των κοινών ακινήτων και σε περίπτωση που αυτή κριθεί ανέφικτη ή ασύμφορη, να διαταχθεί η δια εκουσίου πλειστηριασμού εκποίηση των διανεμητέων ακινήτων, με σκοπό να λάβει έκαστος κοινωνός από το πλειστηρίασμα, το μερίδιο που του αναλογεί σύμφωνα με τα ποσοστά συνιδιοκτησίας του. Ζητεί επίσης να διοριστεί υπάλληλος επί του πλειστηριασμού για τον σκοπό αυτό και τέλος να καταδικαστεί ο εναγόμενος στην καταβολή της δικαστικής του δαπάνης, άλλως να συμψηφιστεί αυτή σε βάρος της διανεμητέας περιουσίας.

Ο εναγόμενος με τις νομίμως κατατεθείσες προτάσεις του πρόβαλε την ένσταση της κατά τόπον αναρμοδιότητας του παρόντος Δικαστηρίου, ισχυριζόμενος ότι δεν θεμελιώνεται εν προκειμένω η αποκλειστική δωσιδικία του δικαστηρίου της κληρονομιάς του άρθρου 30 KΠολΔ, αλλά η αποκλειστική δωσιδικία της τοποθεσίας των ακινήτων του άρθρου 29 KΠολΔ, αφενός διότι τα διανεμητέα ακίνητα δεν αποτελούν ολόκληρη την κληρονομιαία περιουσία του αποβιώσαντος πατέρα των διαδίκων και αφετέρου διότι η δημιουργηθείσα μεταξύ τους κοινωνία επί των επιδίκων είναι αποτέλεσμα εν μέρει κληρονομικής διαδοχής και εν μέρει δικαιοπραξίας εν ζωή, οπότε η υπόθεση θα πρέπει να παραπεμφθεί στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών, δεδομένου ότι η τοποθεσία των ακινήτων εντοπίζεται στον Δήμο … Αττικής. Σύμφωνα με το άρθρο 30 KΠολΔ στη δωσιδικία της κληρονομιάς υπάγονται οι αγωγές διανομής της κληρονομιάς, όπως και οι περιπτώσεις, με βάση τις οποίες ο ενάγων θεμελιώνει την αγωγή του σε κληρονομικό δικαίωμα και όχι οποιοδήποτε δικαίωμα που μεταβιβάσθηκε απλώς με κληρονομική διαδοχή. Αντίθετα δεν υπάγεται στην δωσιδικία της κληρονομιάς, αλλά στη δωσιδικία του ακινήτου (άρθρο 29 KΠολΔ), όταν η αγωγή αφορά ένα μόνο ακίνητο της κληρονομιάς, εκτός αν αυτό μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί όλη την κληρονομιά. Επομένως για την εκδίκαση αγωγής διανομής ενός από τα κληρονομιαία ακίνητα, αποκλειστικά αρμόδιο κατά τόπο δικαστήριο είναι το δικαστήριο, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται το ακίνητο. Αν το ακίνητο περιήλθε στους συγκυρίους αποκλειστικά από κληρονομιά, η σχετική αγωγή υπάγεται στο δικαστήριο της κληρονομιάς. Αν το ακίνητο περιήλθε κατά ένα μέρος από κληρονομιά και κατά το άλλο μέρος από άλλη αιτία (π.χ. αγορά) αρμόδιο είναι το δικαστήριο της τοποθεσίας του ακινήτου [ΕφΑΘ 8559/1978 ΝοΒ 1979.596, ΠΠρΘεσπρωτίας 9/2012 (όπου περαιτέρω παραπομπές), ΠΠρΠειρ 983/1979 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, Κ. Παπαδόπουλου, Αγωγές Εμπραγμάτου Δικαίου, τόμος Α’, 1989, παρ. 219 σελ. 472-473, Κεραμεύς/Κονδύλης/Νίκας (-Μακρίδου) KΠολΔ I (2000) 30 αριθ. 2, σελ. 73, A. Δανηλάτου σε Λεοντή ΔΕΑΚ Τόμος 2, έκδοση 2020, άρθρο 1887, αριθ. 9, σελ. 4172, Λ.-Μ. Πίψου, Δικαστική διανομή, 2006, §2, σ. 51-54, Ν. Νίκας, Πολιτική Δικονομία, τόμ. 1, 2η έκδ., 2020, §17, σ. 213-217]. Εν προκειμένω τα προς διανομή ακίνητα δεν αποτελούν ολόκληρη την κληρονομιά του αποβιώσαντος … του …, αφού ο ενάγων ρητά αναφέρει στην υπό κρίση αγωγή του ότι ανάμεσα στην κληρονομιαία περιουσία, πλην των άλλων, περιλαμβάνονται και οι προς διανομή οριζόντιες, αυτοτελείς και ανεξάρτητες ιδιοκτησίες (βλ. πρώτη σελίδα στιχ. 11 της υπό κρίση αγωγής). Εξάλλου, σύμφωνα με τα ιστορούμενα στην αγωγή ο εναγόμενος απέκτησε το ιδανικό του μερίδιο επί των επιδίκων κοινών ακινήτων εν μέρει από κληρονομιά και εν μέρει από άλλες αιτίες (γονική παροχή, δωρεά). Επομένως, δεν τυγχάνει εφαρμογής το άρθρο 30 KΠολΔ, σύμφωνα και με όσα εκτέθηκαν ανωτέρω, αλλά το άρθρο 29§1 KΠολΔ, οπότε αρμόδιο κατά τόπον είναι το δικαστήριο της τοποθεσίας των ακινήτων και όχι αυτό της κληρονομιάς. Δεδομένου δε ότι η δωσιδικία της τοποθεσίας του ακινήτου είναι αποκλειστική, απαιτείται ρητή συμφωνία των διαδίκων περί παρέκτασης αυτής (άρθρο 42 παρ. 1 εδ. βΓ KΠολΔ), εν προκειμένω αυτή δεν υπάρχει, αντιθέτως ο εναγόμενος προβάλει ένσταση κατά τόπον αναρμοδιότητας του παρόντος Δικαστηρίου. Εφόσον λοιπόν τα από διανομή κοινά ακίνητα βρίσκονται στους … Αττικής, ήτοι στην περιφέρεια άλλου δικαστηρίου, αναρμοδίως κατά τόπον εισήχθη ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου η υπό κρίση αγωγή. Κατόπιν των ανωτέρω εκτεθέντων, η ένσταση του εναγομένου περί κατά τόπον αναρμοδιότητας του παρόντος δικαστηρίου, η οποία είναι νόμιμη, στηριζόμενη στις προαναφερθείσες διατάξεις των άρθρων 29 και 30 KΠολΔ, πρέπει να γίνει δεκτή ως βάσιμη και από ουσιαστική άποψη. Επομένως, λαμβανομένου υπόψη του ότι η έρευνα της αρμοδιότητας του Δικαστηρίου αποτελεί διαδικαστική προϋπόθεση της διεξαγωγής της δίκης (άρθρο 73 KΠολΔ), προηγείται δε από την έρευνα οποιασδήποτε δικονομικής και ουσιαστικής ενστάσεως, όπως και από την έρευνα για την νομιμότητα της αγωγής, πρέπει το Δικαστήριο αυτό να κηρυχθεί κατά τόπον αναρμόδιο και να παραπεμφθεί η υπό κρίση αγωγή στο αρμόδιο καθ` ύλην και κατά τόπον δικαστήριο (άρθρο 46 KΠολΔ), το οποίο, σύμφωνα με όσα προαναφέρθηκαν, είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών, προκειμένου να δικαστεί κατά την τακτική διαδικασία. Σημειωτέον ότι αναφορικά με το παραδεκτό της αγωγής και της συζητήσεως αυτής: α) προσκομίζεται το υπ’ αριθ. πρωτ …/27.04.2022 πιστοποιητικό καταχώρισης εγγραπτέας πράξης του Κτηματολογικού Γραφείου … Αττικής, από το οποίο προκύπτει η νομότυπη καταχώριση της υπό κρίση αγωγής στα οικεία κτηματολογικά φύλλα των επίδικων ακινήτων, β) καταβλήθηκε το ανάλογο, για το αντικείμενό της τέλος δικαστικού ενσήμου με τις υπέρ τρίτων προσαυξήσεις (βλ. το υπ’ αριθ. … ηλεκτρονικό παράβολο και την από 10.09.2022 απόδειξη πληρωμής αυτού της Τράπεζας …), γ) η διαφορά έχει υπαχθεί, ως απαιτείται, κατ’ άρθρο 6 παρ.1 Ν. 4640/2019 σε υποχρεωτική αρχική συνεδρία διαμεσολάβησης (βλ. το από 24.05.2022 πρακτικό περάτωσης αρχικής υποχρεωτικής συνεδρίας), η οποία καλύπτει την παράλειψη της έγγραφης ενημέρωσης του άρθρου 3 παρ.2 Ν. 4640/2019 για τη δυνατότητα επίλυσης της διαφοράς με διαμεσολάβηση (καθώς δεν γίνεται επίκληση, ούτε προσκομιδή από τον ενάγοντα του σχετικού εντύπου), αφού ο σκοπός του νομοθέτη, ήτοι η ενημέρωση των διαδίκων επιτεύχθηκε μέσω της διενέργειας της υποχρεωτικής αρχικής συνεδρίας διαμεσολάβησης (Πλεύρη Διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις 2021, άρθρο 3 παρ. 29 σελ. 105 επ.), ενώ δεν υφίσταται ανάγκη προσκομίσεως εκ μέρους του ενάγοντος πιστοποιητικού ΕΝΦΙΑ, καθώς η διάταξη του άρθρου 54Α παρ. 5 Ν. 4174/2013, που ορίζει ότι η συζήτηση ενώπιον δικαστηρίου εμπράγματης αγωγής επί ακινήτου σε περίπτωση μη προσκομίσεως του σχετικού ως άνω πιστοποιητικού κηρύσσεται απαράδεκτη, είναι μη εφαρμοστέα ως ευθέως αντιτιθέμενη τόσο στα άρθρα 17, 20 και 25 του Συντάγματος, όσο και στο άρθρο 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ (ΑΠ 1143/2019 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Τέλος, τα δικαστικά έξοδα πρέπει να συμψηφιστούν στο σύνολό τους μεταξύ των διαδίκων, λόγω της δυσχέρειας των εφαρμοσθέντων κανόνων δικαίου (άρθρα 179 και 191§2ΚΠολΔ). ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ. ΔΙΚΑΖΕΙ αντιμωλία των διαδίκων. ΚΗΡΥΣΣΕΙ εαυτό κατά τόπον αναρμόδιο προς εκδίκαση της υπό κρίση αγωγής. ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ προς εκδίκαση την υπό κρίση αγωγή στο αρμόδιο καθ ύλην και κατά τόπον Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (τακτική διαδικασία). ΣΥΜΨΗΦΙΖΕΙ στο σύνολό τους τα δικαστικά έξοδα μεταξύ των διαδίκων.

[Η ως άνω δημοσιευόμενη απόφαση εκδόθηκε επί αγωγής διανομής 2 κοινών ακινήτων (οριζοντίων ιδιοκτησίων), τα οποία οι εξ αδιαιρέτου συγκύριοι αυτών απέκτησαν ο μεν ενάγων με αιτία κτήσης κληρονομική διαδοχή ο δε εναγόμενος τόσο από κληρονομική διαδοχή όσο και από γονική παροχή. Ο εναγόμενος, αμυνόμενος κατά της αγωγής, πρότεινε παραδεκτώς την ένσταση της κατά τόπον αναρμοδιότητας του Δικαστηρίου, ισχυριζόμενος ότι στην ένδικη περίπτωση δεν θεμελιωνόταν η αποκλειστική δωσιδικία του δικαστηρίου της κληρονομιάς κατ’ άρθρο 30 ΚΠολΔ, αλλά η αποκλειστική δωσιδικία της τοποθεσίας των ακινήτων του άρθρου 29 ΚΠολΔ. Την ένσταση αυτή στήριξε σε 2 λόγους: Αφενός διότι τα διανεμητέα ακίνητα δεν αποτελούσαν ολόκληρη την κληρονομιαία περιουσία του αποβιώσαντος πατέρα των διαδίκων και αφετέρου διότι η δημιουργηθείσα μεταξύ τους κοινωνία επί των επιδίκων ακινήτων είναι αποτέλεσμα εν μέρει κληρονομικής διαδοχής και εν μέρει δικαιοπραξίας εν ζωή (γονικής παροχής). Συνακόλουθα δε, ότι η υπόθεση έπρεπε να παραπεμφθεί από το Μονομελές Πρωτοδικείο Θηβών (δικαστήριο του τόπου της κληρονομίας καθώς ο κληρονομούμενος ήταν κάτοικος εν ζωή Βοιωτίας), στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών, διότιι η τοποθεσία των ακινήτων είναι στην περιφέρεια Δήμου της Αττικής.

1. Τοπική αρμοδιότητα δικαστηρίου επί αγωγής διανομής ακινήτων με αιτία κτήσης την κληρονομική διαδοχή:

Η κατά τόπον αρμοδιότητα κατανέμει της αγωγές σε συγκεκριμένο καθ’ ύλην δικαστήριο. Η εν λόγω κατανομή «υπακούει» στην ανάγκη να δικασθεί η συγκεκριμένη διαφορά από το καταλληλότερο δικαστήριο, υπό συνθήκες προσιτές και με γνώμονα την ορθή και ταχεία επίλυσή της διαφοράς (ΑΠ 343/2023, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Η τοπική αρμοδιότητα επί αγωγής διανομής ακινήτων ρυθμίζεται στο άρθρο 30 ΚΠολΔ, σύμφωνα με το οποίο στην αποκλειστική αρμοδιότητα του δικαστηρίου της κληρονομίας, ήτοι στην περιφέρεια του δικαστηρίου στο οποίο ο κληρονομούμενος, όταν πέθανε είχε την κατοικία του, και αν δεν είχε κατοικία τη διαμονή του, υπάγονται, μεταξύ άλλων (βλ. αναλυτ. για τις κατηγορίες υπαγομένων διαφορών, τις προϋποθέσεις και τα χρονικά όρια της δωσιδικίας της κληρονομίας σε Απαλαγάκη/Σταματόπουλο (-Σταύρου), Ο Νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνεία κατ’ άρθρο, τ. Ι, 2022, υπό άρθρο 30, σελ.115-116) και οι αγωγές διανομής της κληρονομιάς, όπως και οι περιπτώσεις στις οποίες ο ενάγων θεμελιώνει την αγωγή του σε κληρονομικό δικαίωμα και όχι σε οιοδήποτε δικαίωμα, το οποίο του μεταβιβάσθηκε με κληρονομική διαδοχή. Σε περίπτωση δε κατά την οποία, η αγωγή αφορά ένα μόνο ακίνητο της κληρονομιάς, τότε δεν υπάγεται στην δωσιδικία της κληρονομιάς (δεν υπερισχύει δηλαδή τότε η ειδική αποκλειστική δωσιδικία της κληρονομίας, αλλά αυτή αδρανεί, διότι δεν εισάγεται στη δίκη το καθολικό κληρονομικό δικαίωμα, αλλά το δικαίωμα συγκυριότητας των συγκληρονόμων επί του διανεμητέου ακινήτου, βλ. ΕφΑθ 4896/2003, ΕλλΔνη 2004.500· Νίκας, Πολιτική Δικονομία, τ. Ι, 2020, σελ. 195· Απαλαγάκη/Σταματόπουλος (-Σταύρου), Ο Νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνεία κατ’ άρθρο, τ. Ι, 2022, υπό άρθρο 30, αριθ. 3, σελ. 116-117· Μαργαρίτης/Μαργαρίτη, Ερμηνεία Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, τ. Ι, 2018, υπό άρθρο 30, αριθ. 4, αριθ. 6, σελ. 82), αλλά σε αυτή του ακινήτου, ήτοι στην αποκλειστική αρμοδιότητα στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται το ακίνητο κατ’ άρθρο 29 ΚΠολΔ, εκτός αν το ακίνητο του οποίου ζητείται η διανομή αποτελεί το σύνολο της κληρονομιαίας περιουσίας, οπότε η σχετική αγωγή υπάγεται στη δωσιδικία της κληρονομίας (Απαλαγάκη/Σταματόπουλος (-Σταύρου), Ο Νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνεία κατ’ άρθρο, τ. Ι, 2022, υπό άρθρο 30, σελ. 117, με παραπομπές και στη νομολογία). Επομένως, όταν πρόκειται για αγωγή διανομής ενός εκ των κληρονομιαίων ακινήτων αποκλειστικά (τοπικά) αρμόδιο είναι το δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται το ακίνητο. Σε περίπτωση δε κατά την οποία το ακίνητο περιήλθε στους συγκυρίους αποκλειστικά και μόνο με αιτία κτήσης την κληρονομική διαδοχή η σχετική αγωγή υπάγεται στη δωσιδικία του δικαστηρίου της κληρονομιάς. Αντίθετα, εάν το ακίνητο περιήλθε στους συγκυρίους κατά ένα μέρος από κληρονομιά και κατ’ άλλο μέρος από άλλη αιτία, όπως από δικαιοπραξία εν ζωή, λ.χ. γονική παροχή, όπως στην περίπτωση που αφορά η σχολιαζόμενη απόφαση, τότε η δωσιδικία της κληρονομίας αδρανεί (ΕφΑθ 8559/1978, ΝοΒ 1979.596· ΠολΠρΘεσπρωτίας 9/2012, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ· Νίκας, Πολιτική Δικονομία, τ. Ι, 2020, § 17, σελ. 213-217· Πίψου, Δικαστική Διανομή, 2006, σελ. 51 επ.·Απαλαγάκη/Σταματόπουλος (-Σταύρου), Ο Νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνεία κατ’ άρθρο, τ. Ι, 2022, υπό άρθρο 30, σελ. 117) και τοπικά αρμόδιο είναι το δικαστήριο της τοποθεσίας του ακινήτου, όπως δέχθηκε η ως άνω δημοσιευόμενη απόφαση ακολουθώντας την κρατούσα νομολογία κα θεωρία (ΑΠ 589/1995, ΕλλΔνη 1996.595· ΕφΑθ 2472/1969, Αρμ 1970.244·ΕφΑθ 8559/1978, ΝοΒ 1979.596·ΠολΠρΑθ 3941/1977, ΝοΒ 1977.571·ΠολΠρΠειρ 983/1979, ΝοΒ 1980.884=Αρμ 1981.42·ΠολΠρΑθ 1850/2006, ΤΝΠ ΔΣΑ·ΠολΠρΘεσπρωτίας 9/2012, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ· Κεραμεύς/Κονδύλης/Νίκας (-Μακρίδου), Ερμηνεία ΚΠολΔ, 2000, υπό άρθρο 30 αριθ. 2, σελ. 73· Νίκας, Πολιτική Δικονομία, τ. Ι, 2020, § 17, σελ. 213-217· Πίψου, Δικαστική Διανομή, 2006, σελ. 51-54· Λεοντής (-Δανηλάτου), Ερμηνεία ΑΚ. τ. ΙΙ, 2020, άρθρο 1887, αριθ. 9, σελ. 4172).

Σημειώνεται, ότι στη διαφορά που απασχόλησε την σχολιαζόμενη απόφαση τα προς διανομή ακίνητα δεν αποτελούσαν ολόκληρη την κληρονομιά του αποβιώσαντος και ο εναγόμενος είχε αποκτήσει το ιδανικό του μερίδιο επί των επιδίκων κοινών ακινήτων εν μέρει από κληρονομιά και εν μέρει από άλλες αιτίες (γονική παροχή, δωρεά). Συνακόλουθα το Δικαστήριο δεν εφήρμοσε το άρθρο 30 ΚΠολΔ, αλλά το άρθρο 29 §1 ΚΠολΔ και δέχθηκε ως τοπικά αρμόδιο το δικαστήριο της τοποθεσίας των ακινήτων και όχι αυτό της κληρονομιάς.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης, ότι η σχολιαζόμενη απόφαση δέχεται ορθά, ότι η έρευνα της αρμοδιότητας του Δικαστηρίου αποτελεί διαδικαστική προϋπόθεση της διεξαγωγής της δίκης (άρθρο 73 ΚΠολΔ) και προηγείται της έρευνας οιασδήποτε δικονομικής και ουσιαστικής ένστασης, όπως και της έρευνας για τη νομιμότητα της αγωγής (για τη σειρά με την οποία εξετάζονται οι διαδικαστικές προϋποθέσεις της δίκης, βλ. την πρόσφατη απόφαση του Ακυρωτικού με αριθ. 343/2023, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, σύμφωνα με την οποία, αν και δεν προβλέπεται η σειρά έρευνας των διαδικαστικών προϋποθέσεων της δίκηας, πρέπει κατά προτεραιότητα να εξετάζεται η συνδρομή των διαδικαστικών προϋποθέσεων που αφορούν το δικαστήριο, στη συνέχεια αυτών που αφορούν τους διαδίκους και ακολούθως εκείνων που σχετίζονται με το αντικείμενο της δίκης).

2. Έγγραφη ενημέρωση διαμεσολάβησης και διεξαγωγή ΥΑΣΔ:

Η επίλυση διαφοράς μέσω διαμεσολάβησης μπορεί κατ’ αρχήν να επιφέρει (και) διαπλαστικές ενέργειες στο μέτρο τουλάχιστον που οι κρίσιμοι κανόνες του ουσιαστικού δικαίου, οι οποίοι καλούνται σε εφαρμογή σε ορισμένες διαφορές δεν απαιτούν οπωσδήποτε την κήρυξη της διάπλασης με δικαστική απόφαση, όπως λ.χ. στην περίπτωση της ΑΚ 154 εδάφιο α’ (Πλεύρη, Διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, Ερμηνεία κατ’ άρθρο, 2021, άρθρο 3 ν. 4640/2019, αριθ. 10, σελ. 75). Περαιτέρω, ο συμβιβασμός, ο οποίος μπορεί να επιτευχθεί (και μέσω διαμεσολάβησης) μπορεί να έχει ως αντικείμενο (και) τη σύσταση, μετάθεση, αλλοίωση ή κατάργηση εμπράγματων δικαιωμάτων. Επιπλέον, υπαγόμενες στη διαμεσολάβηση μπορεί να είναι και διαφορές, οι οποίες έχουν ως αντικείμενο διαπλαστικά δικαιώματα, εφόσον τα μέρη έχουν εξουσία διάθεσης αυτών, λ.χ διαφορά λύσης εταιρίας ή κοινωνίας δικαιώματος. Διάπλαση μπορεί να λάβει χώρα εξωδικαστικά με συμφωνία των μερών (ΜονΠρΠατρ 130/2020, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ), όπως επί λύσης κοινωνίας κοινού ακινήτου με συμφωνία των πλειόνων συγκύριων του άλλως διά δικαστικής διανομής (ΑΚ 799, 1113 συνδυαστικά προς τα άρθρα 478-481 ΚΠολΔ), εφόσον ο νόμος δεν απαιτεί η διάπλαση να επέλθει με την έκδοση δικαστικής απόφασης, (Πλεύρη, Διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, Ερμηνεία κατ’ άρθρο, 2021, άρθρο 3 ν. 4640/2019, αριθ. 13, σελ. 79).

Έτι περαιτέρω, ως προς τις διαφορές για τις οποίες υπάρχει υποχρέωση διεξαγωγής υποχρεωτικής αρχικής συνεδρίας διαμεσολάβησης κατά το άρθρο 6 § 1 του ν. 4640/2019 σημειώνεται συνοπτικά, ότι η υποχρέωση για διεξαγωγή ΥΑΣΔ προϋποθέτει ότι πρόκειται για αστική ή εμπορική διαφορά και ότι τα μέρη έχουν εξουσία να διαθέτουν το αντικείμενο της μεταξύ τους διαφοράς (Πλεύρη, Διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, Ερμηνεία κατ’ άρθρο, 2021, άρθρο 6 ν. 4640/2019, αριθ. 11, σελ. 179-180, μ.π.π.). Επί διαφοράς για την οποία υπάρχει υποχρέωση έγγραφης ενημέρωσης και υπάρχει υποχρέωση διεξαγωγής ΥΑΣΔ, όπως ήταν αυτή επί της οποίας εκδόθηκε η σχολιαζόμενη απόφαση, αν παραλειφθεί η έγγραφη ενημέρωση του άρθρου 3 § 2 του ν. 4640/2019 από τον πληρεξούσιο δικηγόρο προς τον ενάγοντα εντολέα του, αλλά στη συνέχεια λάβει χώρα η ΥΑΣΔ, στην οποία αμφότερα τα μέρη ενημερώνονται για τη διαμεσολάβηση ως θεσμό και διαδικασία καθώς και για τη δυνατότητα επίλυσης της συγκεκριμένης διαφοράς και υπογραφεί το πρακτικό διεξαγωγής αυτής, ανακύπτει το ερώτημα, αν η παράλειψη της έγγραφης ενημέρωσης και έτσι το απαράδεκτο της συζήτησης του ενδίκου βοηθήματος εξ αυτού του λόγου μπορεί να θεραπευθεί λόγω της διενέργειας της ΥΑΣΔ. Δεδομένου, ότι ο ν. 4640/2019 προβλέπει σε ό,τι αφορά την παράλειψη έγγραφης ενημέρωσης και στην παράλειψη διενέργειας ΥΑΣ (όπου απαιτείται κατά το νόμο) δύο ξεχωριστές περιπτώσεις απαραδέκτου της συζήτησης στα άρθρα 3 § 2 και 7 § 4 αντίστοιχα και δεν περιέχει άλλη σχετική ρύθμιση, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη, ότι οι εν λόγω ρυθμίσεις σκοπούν και στην καλλιέργεια μιας νέας «δικονομικής» κουλτούρας και διαχείρισης της επίλυσης των διαφορών και εκ μέρους των δικηγόρων, η απάντηση στο ως άνω ερώτημα θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι δέον να είναι αρνητική. Από την άλλη πλευρά, ως ορθότερη διαφαίνεται η επιεικέστερη άποψη, ότι ο σκοπός του νομοθέτη, ήτοι η ενημέρωση των διαδίκων επιτεύχθηκε στην ως άνω περίπτωση μέσω της διενέργειας της ΥΑΣΔ, πολύ περισσότερο μάλιστα, όταν τα μέρη επιχείρησαν και προσπάθησαν να επιλύσουν τη διαφορά τους μέσω εκούσιας διαμεσολάβησης (Πλεύρη, Διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, Ερμηνεία κατ’ άρθρο, 2021, άρθρο 3 ν. 4640/2019, αριθ. 29, σελ. 105-106). Επομένως η ratio legis του άρθρου 3 § 2 του ν. 4640/2019 έχει εν προκειμένω εκπληρωθεί, όπως ορθά δέχθηκε η σχολιαζόμενη απόφαση].

Α.Π.