ΔΠρΘεσ Α2279/2024 - Πλήρες κείμενο

Πρόεδρος: Θωμαή Ηλία
Δικηγόροι: Δημήτριος Φινοκαλιώτης, Χρήστος Κοτρίδης, Παναγιώτης Ζαμπίτης, Ταξιαρχούλα Μαθιουδάκη (ασκ. δικ.)

Περιστολή αθέμιτης κερδοφορίας επιχειρήσεων σε περίοδο κρίσης. Αρχή σαφήνειας και προβλέψιμης ερμηνείας και εφαρμογής θεσπιζόμενων νομοθετικών και κανονιστικών ρυθμίσεων∙ ο νομοθέτης έπρεπε να θεσπίσει σαφή και ειδική διάταξη, στην οποία να καθορίζονται και να εξειδικεύονται οι κατ’ είδος κατηγορίες των αγαθών που είναι απαραίτητα για τη διατροφή των καταναλωτών, των οποίων η πώληση κατά την Περίοδο Ελέγχου με μεγαλύτερο «Μικτό Περιθώριο Κέρδους» από αυτό της Περιόδου Αναφοράς συνιστά παράβαση της παραγράφου 1 του άρθρου 58 ν. 4818/2021∙ ούτως, η γενικόλογη αναφορά της πώλησης «οποιουδήποτε προϊόντος που είναι απαραίτητο για τη διατροφή» δεν συνάδει προς την αρχή της ασφάλειας δικαίου, αφού δεν παρέχει στον μέσο επιμελή και ενημερωμένο πωλητή/αποδέκτη της επιταγής για τον περιορισμό της αθέμιτης κερδοφορίας του τη δυνατότητα να αντιληφθεί ποια από τα πωλούμενα από αυτόν αγαθά εντάσσονται κάθε φορά στον περιορισμό του ανωτάτου ύψους περιθωρίου μικτού κέρδους, ενώ, άλλωστε, και η υπαγωγή κάθε αγαθού διατροφής στον ως άνω περιορισμό αντίκειται στην αρχή της αναλογικότητας∙ γίνεται δεκτή η προσφυγή ΑΕ κατά απόφασης Αντιπεριφερειάρχη με την οποία επιβλήθηκε σε βάρος της πρόστιμο, ύψους 5.000 ευρώ, με την αιτιολογία ότι, στο πλαίσιο διερεύνησης επώνυμης καταγγελίας περί αθέμιτης κερδοφορίας για προϊόν (αλεύρι) που πωλούνταν σε υποκατάστημά της, προέκυψε ότι το Περιθώριο Μικτού Κέρδους της Περιόδου Ελέγχου (από 14.3.2022 έως και 31.3.2022) για το προϊόν αυτό ήταν μεγαλύτερο από το Περιθώριο Μικτού Κέρδους της Περιόδου Αναφοράς (από 1.8.2021 έως και 31.8.2021).

Νομικές διατάξεις: άρθρα 58 ν. 4818/2021, 64 ν. 4876/2021, 50 ν.4903/2022, 1, 2, 3, 4, 5, 9 ΥΑ 27585/14.3.2022, ΥΑ 30290/21.3.2022, ΥΑ 37356/8.4.2022, 85 ν. 4975/2022, ΥΑ 23838/15.3.2023, 2 παρ.1, 25 παρ.1 εδ. α’ Συντ.

Αριθμός Απόφασης Α2279/2024

ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΤΜΗΜΑ Θ’ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 17 Μαρτίου 2023, με Δικαστή τη Θωμαή Ηλία, Πρωτοδίκη Δ.Δ., και γραμματέα την Άννα Κωνσταντινίδου, δικαστική υπάλληλο,

για να δικάσει την προσφυγή με χρονολογία κατάθεσης 2 Δεκεμβρίου 2022 (…/2022) και Εθνικό Αριθμό Υπόθεσης …,

της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «… ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ», που εδρεύει στον Γέρακα Αττικής (…), εκπροσωπείται νομίμως και παραστάθηκε με τον δικηγόρο Δημήτριο Φινοκαλιώτη, που τον διόρισαν, από κοινού, με ιδιωτικά έγγραφα παροχής ειδικής δικαστικής πληρεξουσιότητας οι νόμιμοι εκπρόσωποι της εταιρείας … … και … …,

κατά της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη, εκπροσωπείται νομίμως από τον Περιφερειάρχη της και παραστάθηκε με τους με πάγια αντιμισθία δικηγόρους της Χρήστο Κοτρίδη και Παναγιώτη Ζαμπίτη, ο πρώτος από τους οποίους ανακάλεσε την από 13.3.2023 υποβληθείσα δήλωση του άρθρου 29 παρ.1 του ν.2915/2001, συμπαραστάθηκε δε και η ασκούμενη δικηγόρος Χαρά-Ταξιαρχούλα Μαθιουδάκη.

Κατά τη συζήτηση οι διάδικοι ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους και ζήτησαν όσα αναφέρονται στα πρακτικά.

Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα.

Σκέφθηκε σύμφωνα με τον Νόμο.

1. Επειδή, με το κρινόμενο ένδικο βοήθημα επιδιώκεται η ακύρωση, άλλως η τροποποίηση, της με αριθμ. πρωτ. …(…)/30.9.2022 απόφασης της Αντιπεριφερειάρχη της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης της καθ’ ης Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, με την οποία επιβλήθηκε, κατ’ επίκληση της περ. β’ της παραγράφου 4 του άρθρου 58 του ν.4818/2021, όπως το άρθρο αυτό ίσχυε μετά τη διαμόρφωσή του με το άρθρο 85 του ν.4975/2022, και της παραγράφου 1 του άρθρου 4 της υπ’ αριθμ. 37356/8.4.2022 Υπουργικής Απόφασης, σε βάρος της προσφεύγουσας εταιρείας, πρόστιμο, ύψους 5.000 ευρώ, με την αιτιολογία ότι, στο πλαίσιο διερεύνησης επώνυμης καταγγελίας περί αθέμιτης κερδοφορίας για το προϊόν «ΑΛΕΥΡΙ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΧΡΗΣΕΙΣ “…” 1Kg», που πωλούνταν σε υποκατάστημά της στη Θεσσαλονίκη, προέκυψε ότι το Περιθώριο Μικτού Κέρδους (ΠΜΚ=0,38) της Περιόδου Ελέγχου (από 14.3.2022 έως και 31.3.2022) για το προϊόν αυτό ήταν μεγαλύτερο από το Περιθώριο Μικτού Κέρδους (ΠΜΚ =0,32) της Περιόδου Αναφοράς (από 1.8.2021 έως και 31.8.2021), κατά παράβαση της παραγράφου 1 του άρθρου 58 του ν.4818/2021, όπως το άρθρο αυτό ίσχυε μετά την αντικατάστασή του από το άρθρο 50 του ν.4903/2022. Επιπροσθέτως, με το υπό κρίση ένδικο βοήθημα ζητείται να διαταχθεί η επιστροφή, ως αχρεωστήτως καταβληθέντος, και δη εντόκως, κάθε ποσού, το οποίο κατέβαλε η ασκούσα το ένδικο αυτό βοήθημα ανώνυμη εταιρεία ή τυχόν θα καταβάλει, εκουσίως ή αναγκαστικώς, δυνάμει της ανωτέρω καταλογιστικής πράξης.

2. Επειδή, από τις διατάξεις των άρθρων 71 παρ.1, 73 και 80 παρ.1 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, ο οποίος κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν.2717/1999 (Α’ 97 – Κ.Δ.Δ.), σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 68 και 79 του ίδιου Κώδικα, συνάγεται ότι ο Κώδικας Διοικητικής Δικονομίας οριοθετεί τη λειτουργία των ενδίκων βοηθημάτων της προσφυγής και της αγωγής. Ειδικότερα, καθιερώνει την προσφυγή ως ένδικο βοήθημα διαπλαστικού χαρακτήρα, τη δε αγωγή ως ένδικο βοήθημα για την ικανοποίηση χρηματικής αξίωσης που απορρέει από έννομη σχέση δημοσίου δικαίου. Αίτημα του ενδίκου βοηθήματος της προσφυγής μπορεί να είναι η ολική ή μερική ακύρωση ή η τροποποίηση διοικητικής πράξης ή η ακύρωση παράλειψης, ενώ της αγωγής η καταψήφιση της χρηματικής παροχής ή η αναγνώριση της αντίστοιχης αξίωσης. Επομένως, η επιλογή του κατάλληλου ενδίκου βοηθήματος ανήκει στον διάδικο, ο οποίος με κριτήριο την εξυπηρέτηση του επιδιωκόμενου από αυτόν σκοπού έχει τη δυνατότητα είτε να ασκήσει προσφυγή για να ακυρωθεί ή τροποποιηθεί η προσβαλλόμενη βλαπτική, για τα έννομα συμφέροντά του, διοικητική πράξη ή να ακυρωθεί η σιωπηρή παράλειψη έκδοσης διοικητικής πράξης, είτε να ασκήσει αγωγή, ζητώντας την καταψήφιση συγκεκριμένου χρηματικού ποσού ή την αναγνώριση της αξίωσής του, είτε να σωρεύσει στο ίδιο δικόγραφο προσφυγή και αγωγή. Περαιτέρω, ο χαρακτηρισμός του ασκούμενου ενδίκου βοηθήματος ως προσφυγής ή αγωγής ανήκει στο δικαστήριο, το οποίο έχει την εξουσία να εκτιμήσει κυριαρχικώς το αντίστοιχο δικόγραφο με βάση όλο το περιεχόμενό του, όπως αυτό προσδιορίζεται από το αντικείμενο, τους λόγους, το αίτημα και τα λοιπά διαδικαστικά δεδομένα που συνάπτονται με την άσκηση και τη συζήτησή του. Ειδικότερα, τα στοιχεία που αξιώνει το άρθρο 73 του ΚΔΔ για το δικόγραφο της αγωγής είναι, εκτός των απαραίτητων για κάθε ένδικο βοήθημα στοιχείων (άρθρο 45 του ΚΔΔ), ο καθορισμός της έννομης σχέσης από την οποία απορρέει η αγωγική αξίωση, η σαφής έκθεση των πραγματικών περιστατικών καθώς και οι λόγοι που θεμελιώνουν κατά νόμο την αξίωση και το σαφώς καθορισμένο αίτημα της αγωγής, ενώ τα στοιχεία που πρέπει κατά το άρθρο 68 του ΚΔΔ να περιέχει το δικόγραφο της προσφυγής είναι, εκτός από τα στοιχεία που πρέπει ομοίως να περιέχει κάθε ένδικο βοήθημα, η προσβαλλόμενη πράξη ή παράλειψη, η αρχή που εξέδωσε την πράξη ή παρέλειψε την έκδοσή της, οι λόγοι οι οποίοι θεμελιώνουν το αίτημα και σαφώς καθορισμένο αίτημα.

3. Επειδή, σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, και ενόψει του περιεχομένου και του αιτήματος του κρινόμενου ενδίκου βοηθήματος, το Δικαστήριο κρίνει ότι αυτό δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως αγωγή, κατά το μέρος του εκείνο με το οποίο επιδιώκεται η νομιμότοκη επιστροφή του ποσού που τυχόν καταβλήθηκε ή θα καταβληθεί, από την ασκούσα αυτό ανώνυμη εταιρεία, δυνάμει της με αριθμ. πρωτ. … (…)/30.9.2022 απόφασης της Αντιπεριφερειάρχη της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης, καθόσον στο υπό κρίση δικόγραφο, όπως το περιεχόμενό του εκτιμάται κυριαρχικώς από το Δικαστήριο, δεν περιέχεται ρητώς και σαφώς αίτημα περί καταψήφισης συγκεκριμένου ποσού χρηματικής παροχής. Περαιτέρω, το Δικαστήριο κρίνει ότι το υπό κρίση ένδικο βοήθημα, κατά το μέρος αυτού με το οποίο επιδιώκεται η ολική ακύρωση συγκεκριμένης πράξης, και, επικουρικώς, η τροποποίηση αυτής, συνιστά προσφυγή. Κατά τα λοιπά, η κρινόμενη προσφυγή, για την άσκηση της οποίας έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (σχ. το με κωδικό αριθμό πληρωμής … ηλεκτρονικό παράβολο και η συνημμένη από 1.12.2022 ηλεκτρονική απόδειξη εξόφλησης e-παραβόλου της τράπεζας Πειραιώς), έχει ασκηθεί παραδεκτώς και πρέπει να εξεταστεί, περαιτέρω, ως προς τη νομική και ουσιαστική βασιμότητά της.

4. Επειδή, η αρχή της ασφάλειας του δικαίου, η οποία απορρέει από την αρχή του κράτους δικαίου και ιδίως από τις διατάξεις των άρθρων 2 παρ.1 και 25 παρ.1 εδ. α’ του Συντάγματος και ειδικότερη εκδήλωση της οποίας αποτελεί η αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του διοικουμένου, επιβάλλει, μεταξύ άλλων, τη σαφήνεια και την προβλέψιμη εφαρμογή των εκάστοτε θεσπιζόμενων νομοθετικών και κανονιστικών ρυθμίσεων και πρέπει να τηρείται με ιδιαίτερη αυστηρότητα, όταν πρόκειται για διατάξεις που μπορούν να έχουν σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις στους ενδιαφερόμενους, όπως είναι οι διατάξεις που προβλέπουν την επιβολή χρηματικών κυρώσεων για παραβάσεις της σχετικής νομοθεσίας (ΣτΕ 1318/2023 σκ.6, 693/2023 σκ.4, 613-608/2023 σκ.3, 431/2023 7μ. σκ.6, 509/2022 σκ.2, 2757/2021 σκ.8 κ.α.).

5. Επειδή, στο άρθρο 58 του ν.4818/2021 (Α’ 124), με τον τίτλο «Περιστολή αθέμιτης κερδοφορίας σε συνθήκες κρίσης λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19», και προκειμένου να επιτευχθεί ο κατασταλτικός έλεγχος φαινομένων αισχροκέρδειας και αθέμιτης κερδοσκοπίας σε βάρος των καταναλωτών, αφορώντα στην πώληση ειδών πρώτης ανάγκης που συνδέονταν με την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 και ενόσω διαρκούσε αυτή (βλ. την εισηγητική έκθεση της οικείας υπ’ αριθμ. 975/158/13.7.2021 τροπολογίας-προσθήκης στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων), προβλέφθηκαν, αρχικώς, τα εξής: «1. Εφόσον, υφίσταται άμεσος κίνδυνος διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 και πάντως όχι πέραν της 31ης.12.2021, απαγορεύεται η συνομολόγηση ή η λήψη περιουσιακών ωφελημάτων που αφορούν στην πώληση οποιουδήποτε προϊόντος ή υπηρεσίας που είναι απαραίτητα για την υγεία, τη διατροφή, τη διαβίωση, τη μετακίνηση και την ασφάλεια του καταναλωτή, ιδίως, φαρμακευτικών προϊόντων, τεστ ανίχνευσης ιού ή οποιουδήποτε άλλου ισοδύναμου μέτρου, μέσων ατομικής προστασίας και προσωπικής υγιεινής, όπως χειρουργικών μασκών, αντισηπτικών υγρών και άλλων υλικών απολύμανσης, εφόσον τα ωφελήματα αυτά υπερβαίνουν την αξία της παροχής της υπηρεσίας ή του προϊόντος, τόσο ώστε το μικτό περιθώριο κέρδους να είναι μεγαλύτερο του αντίστοιχου περιθωρίου προ της 1ης Σεπτεμβρίου 2020, για τα ως άνω προϊόντα και υπηρεσίες. 2. Αρμόδια αρχή, για τη λήψη καταγγελιών και τη διαπίστωση παράβασης της παρ.1, ορίζεται η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. 3. Η αρχή της παρ.2 ασκεί αρμοδιότητες ελέγχου ως εξής: α) αποκτά πρόσβαση σε κάθε πληροφορία, δεδομένο και έγγραφο από οιαδήποτε πηγή που διευκολύνει τον έλεγχο οιασδήποτε πιθανολογούμενης παράβασης, β) διενεργεί επιτόπιο έλεγχο, ο οποίος συμπεριλαμβάνει την πρόσβαση σε κάθε χώρο ή μέσο μεταφοράς, που χρησιμοποιεί ο προμηθευτής, τον οποίον αφορά ο έλεγχος ή παραγγέλλει ελέγχους που διενεργούνται από άλλες δημόσιες αρχές, προκειμένου να λαμβάνονται, να εξετάζονται και να κατάσχονται στοιχεία, δεδομένα ή έγγραφα που προκύπτουν κατά τη διάρκεια του ελέγχου, ανεξαρτήτως του μέσου αποθήκευσής τους, γ) διατηρεί στην κατοχή της τα στοιχεία, τα δεδομένα και τα έγγραφα που προκύπτουν κατά τη διεξαγωγή του ελέγχου για όσο χρόνο και στον βαθμό που απαιτείται για την ομαλή διεκπεραίωση του ελέγχου, δ) αναζητεί την παροχή πληροφοριών όσον αφορά στα πραγματικά περιστατικά από κάθε εκπρόσωπο ή μέλος του προσωπικού του προμηθευτή που ελέγχεται, ο οποίος έχει την υποχρέωση να παρέχει πληροφορίες και εξηγήσεις όσον αφορά στα πραγματικά περιστατικά, τα δεδομένα ή τα έγγραφα που σχετίζονται με το αντικείμενο του ελέγχου. 4. Με απόφαση του αρμοδίου οργάνου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, επιβάλλονται σε βάρος οποιουδήποτε παραβαίνει την απαγόρευση της παρ.1 είτε αυτεπαγγέλτως είτε έπειτα από καταγγελία, μία ή περισσότερες κυρώσεις ως εξής: α) σύσταση με σκοπό την παύση της παράνομης πρακτικής και τη συμμόρφωση εντός οριζόμενης με την απόφαση αποκλειστικής προθεσμίας, καθώς και την παράλειψή της στο μέλλον, β) πρόστιμο από χίλια (1.000) έως ένα εκατομμύριο (1.000.000) ευρώ, ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης. 5. Κατ’ εξαίρεση, σε περίπτωση που το αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων έχει εξαντλήσει όλα τα μέσα που του παρέχει ο νόμος, προκειμένου να επιτύχει την παύση της παράνομης πρακτικής και την άρση των συνεπειών της και προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος σοβαρής βλάβης των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών, μπορεί να λάβει επιπλέον μέτρα ως εξής: α) να απαιτεί είτε από τον παραβάτη είτε από πάροχο υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, όπως οι υπηρεσίες αυτές ορίζονται στο άρθρο 1 του π.δ. 131/2003 ..., την άμεση αφαίρεση περιεχομένου, τη διαγραφή, την απενεργοποίηση ή τον περιορισμό της πρόσβασης σε επιγραμμική (online) διεπαφή, β) να απαγορεύει τις διαφημιστικές καταχωρίσεις σε οποιοδήποτε μέσο για αγαθά που διατίθενται προς πώληση κατά παράβαση της παρ.1. 6. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων μπορεί να εξειδικεύεται η έννοια της δυσαναλογίας των ωφελημάτων με την αξία της παροχής, να καθορίζονται ειδικότερα θέματα που αφορούν τις αρμοδιότητες ελέγχου, καθώς και τη διαδικασία επιβολής των κυρώσεων της παρ.4 και να ρυθμίζεται κάθε επιμέρους θέμα για την εφαρμογή του παρόντος. 7. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, δίδεται η δυνατότητα καθορισμού ανώτατης τιμής πώλησης στους καταναλωτές για τα αγαθά και τις υπηρεσίες της παρ.1.». Ακολούθως, με το άρθρο 64 του ν.4876/2021 (Α’ 64) παρατάθηκε η ισχύς της ανωτέρω ρύθμισης της παραγράφου 1 του άρθρου 58 του ν.4818/2021 περί ελέγχου και περιστολής αθέμιτης κερδοφορίας σε συνθήκες κρίσης λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 και η διάταξη αυτή διαμορφώθηκε ως εξής: «1. Εφόσον υφίσταται άμεσος κίνδυνος διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 και πάντως όχι πέραν της 31ης.3.2022, απαγορεύεται η συνομολόγηση ή η λήψη περιουσιακών ωφελημάτων που αφορούν στην πώληση οποιουδήποτε προϊόντος ή υπηρεσίας που είναι απαραίτητα για την υγεία, τη διατροφή, τη διαβίωση, τη μετακίνηση και την ασφάλεια του καταναλωτή, ιδίως, φαρμακευτικών προϊόντων, τεστ ανίχνευσης ιού ή οποιουδήποτε άλλου ισοδύναμου μέτρου, μέσων ατομικής προστασίας και προσωπικής υγιεινής, όπως χειρουργικών μασκών, αντισηπτικών υγρών και άλλων υλικών απολύμανσης, εφόσον τα ωφελήματα αυτά υπερβαίνουν την αξία της παροχής της υπηρεσίας ή του προϊόντος τόσο, ώστε το μικτό περιθώριο κέρδους να είναι μεγαλύτερο του αντίστοιχου περιθωρίου προ της 1ης Σεπτεμβρίου 2020, για τα ως άνω προϊόντα και υπηρεσίες.».

6. Επειδή, στη συνέχεια, και προκειμένου να αποτραπούν φαινόμενα αθέμιτης κερδοφορίας των επιχειρήσεων που προέρχονται από την πώληση οποιουδήποτε προϊόντος ή την παροχή οποιασδήποτε υπηρεσίας που είναι απαραίτητα για την υγεία, τη διατροφή, τη διαβίωση, τη μετακίνηση και την ασφάλεια του καταναλωτή στην περίοδο της γεωπολιτικής κρίσης που προκλήθηκε από τη στρατιωτική εισβολή της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην επικράτεια της Ουκρανίας και τη συνεχιζόμενη αρνητική επίδραση της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 στην παγκόσμια αγορά, οι οποίες προκάλεσαν έκτακτες και εξαιρετικές συνθήκες σημαντικών ανατιμήσεων καταναλωτικών προϊόντων που οφείλονταν στη διατάραξη της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας ιδίως σε ό,τι αφορά στα υγρά και τα αέρια καύσιμα και τα δημητριακά (βλ. την εισηγητική έκθεση της οικείας υπ’ αριθμ. 1232/44/3.3.2022 τροπολογίας-προσθήκης στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων), με το άρθρο 50 του ν.4903/2022 (Α’ 46/5.3.2022), το οποίο, σύμφωνα με το άρθρο 68 αυτού, ισχύει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (5.3.2022), ο τίτλος του άρθρου 58 του ν.4818/2021 διαμορφώθηκε ως εξής «Περιστολή φαινομένων αθέμιτης κερδοφορίας σε περιόδους κρίσης» και οι παράγραφοι 1 έως και 6 της διάταξης αυτής αντικαταστάθηκαν ως ακολούθως: «1. Για το χρονικό διάστημα από τη δημοσίευση του παρόντος και έως την 30ή.6.2022, απαγορεύεται η αποκόμιση μικτού κέρδους από την πώληση οποιουδήποτε προϊόντος ή την παροχή οποιασδήποτε υπηρεσίας που είναι απαραίτητη για την υγεία, τη διατροφή, τη διαβίωση, τη μετακίνηση και την ασφάλεια του καταναλωτή, όταν το περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα υπερβαίνει το αντίστοιχο περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα προ της 1ης.9.2021. 2. Αρμόδιες αρχές για τη λήψη καταγγελιών και τη διαπίστωση παράβασης της παρ.1, ορίζονται: α) η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, β) η Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου της Αγοράς (ΔΙ.Μ.Ε.Α.), και γ) οι αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου των Περιφερειών. 3. Οι αρχές της παρ.2 μπορούν να: α) αποκτούν πρόσβαση σε κάθε πληροφορία, δεδομένο και έγγραφο από οιαδήποτε πηγή που διευκολύνει τον έλεγχο οιασδήποτε πιθανολογούμενης παράβασης, β) διενεργούν έλεγχο, ο οποίος συμπεριλαμβάνει την πρόσβαση σε κάθε χώρο ή μέσο μεταφοράς, που χρησιμοποιεί ο προμηθευτής, τον οποίον αφορά ο έλεγχος, ή να παραγγέλλουν ελέγχους που διενεργούνται από άλλες δημόσιες αρχές, προκειμένου να λαμβάνονται, να εξετάζονται και να κατάσχονται στοιχεία, δεδομένα ή έγγραφα που προκύπτουν κατά τη διάρκεια του ελέγχου, ανεξαρτήτως του μέσου αποθήκευσής τους, γ) διατηρούν στην κατοχή τους τα στοιχεία, τα δεδομένα και τα έγγραφα που προκύπτουν κατά τη διεξαγωγή του ελέγχου για όσο χρόνο και στον βαθμό που απαιτείται για την ομαλή διεκπεραίωση του ελέγχου, δ) αναζητούν την παροχή πληροφοριών όσον αφορά στα πραγματικά περιστατικά από κάθε εκπρόσωπο ή μέλος του προσωπικού του προμηθευτή που ελέγχεται, ο οποίος έχει την υποχρέωση να παρέχει πληροφορίες και εξηγήσεις όσον αφορά στα πραγματικά περιστατικά, τα δεδομένα ή τα έγγραφα που σχετίζονται με το αντικείμενο του ελέγχου. 4. Με απόφαση του αρμοδίου οργάνου της αρχής ελέγχου της παρ.2, επιβάλλονται σε βάρος οποιουδήποτε παραβαίνει την απαγόρευση της παρ.1, ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης, σωρευτικά ή διαζευκτικά, κυρώσεις ως εξής: α) σύσταση με σκοπό την παύση της παράνομης πρακτικής και τη συμμόρφωση εντός οριζόμενης με την απόφαση αποκλειστικής προθεσμίας, καθώς και την παράλειψή της στο μέλλον, β) πρόστιμο από πέντε χιλιάδες (5.000) έως ένα εκατομμύριο (1.000.000) ευρώ. 5. Με απόφαση του αρμοδίου οργάνου της αρχής ελέγχου της παρ.2, επιβάλλονται σε βάρος του ελεγχόμενου προσώπου πρόστιμο έως πενήντα χιλιάδες (50.000) ευρώ, εάν αυτό αποκρύψει, παραποιήσει ή δεν προσκομίσει τα στοιχεία που ζητούνται από τις αρμόδιες αρχές ή παρεμποδίσει με οποιοδήποτε τρόπο την άσκηση των ελεγκτικών αρμοδιοτήτων της παρ.3. 6. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων μπορεί να καθορίζονται η διαδικασία του ελέγχου και της επιβολής των κυρώσεων των παρ.4 και 5, η κλιμάκωση των προστίμων και κάθε άλλο ζήτημα που αφορά στην εφαρμογή του παρόντος.».

7. Επειδή, κατ’ εξουσιοδότηση της ανωτέρω διάταξης της παραγράφου 6 του άρθρου 58 του ν.4818/2021, όπως ίσχυε κατόπιν της αντικατάστασης του άρθρου αυτού από το άρθρο 50 του ν.4903/2022, εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 27585/14.3.2022 απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, με τον τίτλο «Περιστολή φαινομένων αθέμιτης κερδοφορίας σε περίοδο κρίσης. Καθορισμός της διαδικασίας ελέγχου και της επιβολής κυρώσεων των παρ.4 και 5 του άρθρου 58 του ν.4818/2021 ..., κλιμάκωση των προστίμων και άλλα ζητήματα που αφορούν στην εφαρμογή του ιδίου άρθρου» (Β’ 1145/14.3.2022), με την οποία ορίσθηκαν τα ακόλουθα: Στο άρθρο 1 ότι: «Για τη διαπίστωση παραβάσεων της παρ.1 του άρθρου 58 του ν.4858/2021 ... μπορεί να διενεργείται διοικητικός ή επιτόπου έλεγχος, αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν καταγγελίας, από τα όργανα των αρμοδίων αρχών της παρ.2 του ιδίου άρθρου δηλαδή της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, της Διυπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου της Αγοράς (ΔΙ.Μ.Ε.Α.), και των αρμόδιων υπηρεσιών ελέγχου των Περιφερειών.», στο άρθρο 2 ότι: «1. Οι αρχές της παρ.2 του άρθρου 58 του ν.4818/2021 μπορούν να ασκούν τις εξουσίες της παρ.3 του άρθρου 58 του ν.4818/2021 με την έκδοση εντολής για την παροχή πληροφοριών και στοιχείων προς τον ελεγχόμενο. Η εντολή εκδίδεται από το αρμόδιο όργανο της αρχής ελέγχου που ορίζεται στο άρθρο 3 της παρούσας. 2. Σε περίπτωση που κατά την κρίση των ελεγκτικών οργάνων παραστεί ανάγκη για επιτόπια παρουσία ελεγκτών στο χώρο του ελεγχόμενου τότε οι αρμόδιες υπηρεσίες συγκροτούν κλιμάκια ελέγχου, αποτελούμενα από δύο (2) τουλάχιστον όργανα, τα οποία φέρουν το έντυπο με τίτλο «ΕΝΤΟΛΗ ΕΛΕΓΧΟΥ», με την οποία βεβαιώνεται η αρμοδιότητά τους να διενεργήσουν τον έλεγχο. 3. Οι ελεγχόμενες οντότητες θα πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξουν ότι ο τρόπος τιμολόγησής τους είναι συμβατός με τις διατάξεις του άρθρου 58 του ν.4818/2021. Για το λόγο αυτό υποχρεούνται να προμηθεύουν ή να πληροφορήσουν τις αρμόδιες αρχές, τουλάχιστον, με τα παρακάτω στοιχεία: - την ποσότητα των αποθεμάτων (πωληθέντων και μη) του υπό έλεγχο προϊόντος κατά την Περίοδο Αναφοράς και την Περίοδο Ελέγχου. - την αξία των ανωτέρω αποθεμάτων του Προϊόντος και στις δύο Περιόδους. - το σύνολο των πωλήσεων σε ποσότητα και αξία του Προϊόντος και στις δύο Περιόδους. - όλα τα παραστατικά στοιχεία που τεκμηριώνουν την ορθότητα των ανωτέρω μεγεθών. Οι αρμόδιες για τον έλεγχο αρχές δύνανται να ζητούν -εκτός από τα ανωτέρω και- κάθε απαραίτητο κατά την κρίση τους στοιχείο καθώς και να διευκολύνουν τον ελεγχόμενο με τη χορήγηση υποδειγμάτων πινάκων. Σκοπός είναι καθοριστεί το Περιθώριο Μικτού Κέρδους τόσο κατά την Περίοδο Αναφοράς, όσο και κατά την Περίοδο Ελέγχου. Εάν το Περιθώριο Μικτού Κέρδους της Περιόδου Ελέγχου είναι μεγαλύτερο από αυτό της Περιόδου Αναφοράς τότε υφίσταται παράβαση του άρθρου 58 του ν.4818/2021 και επιβάλλονται οι διοικητικές κυρώσεις ως κατωτέρω. 4. Μετά την επεξεργασία των συλλεχθέντων στοιχείων συντάσσεται ΕΚΘΕΣΗ ΕΛΕΓΧΟΥ με τα τελικά πορίσματα των ελεγκτικών οργάνων και υποβάλλεται στην αντίστοιχη αρμόδια αρχή ελέγχου. Σε περίπτωση που σύμφωνα με το πόρισμα της Έκθεσης Ελέγχου προκύπτει παράβαση του άρθρου 58 του ν.4818/2021, τότε αντίγραφο της Έκθεσης κοινοποιείται αμελλητί στον ελεγχόμενο με κάθε πρόσφορο μέσο. Ο ελεγχόμενος μπορεί να καταθέσει τις απόψεις του σε προθεσμία πέντε (5) ημερών από την κοινοποίηση σε αυτόν του αντιγράφου του προηγούμενου εδαφίου, προκειμένου να ασκήσει το δικαίωμα της προηγούμενης ακρόασης της παρ.2 του άρθρου 6 του ν.2690/1999 ... περί Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας. 5. Το σύνολο των στοιχείων και συμπερασμάτων της Έκθεσης Ελέγχου και των απόψεων του ελεγχομένου τίθεται στη διάθεση του αρμόδιου οργάνου για την επιβολή της κύρωσης υπό τη μορφή εισηγητικού σημειώματος. Το αρμόδιο όργανο με απόφασή του επιβάλλει τις διοικητικές κυρώσεις του άρθρου 4 της παρούσας. 6… 7. Κατά τη διάρκεια του επιτόπου ελέγχου τα όργανα τις παρ.1 μπορούν να ασκούν τις εξουσίες της παρ.3 του άρθρου 58 του ν.4818/2021 για την ολοκλήρωση του ελέγχου.», στο άρθρο 3 ότι: «1. Αν ο έλεγχος διενεργείται από όργανα της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου ή από όργανα της Διυπηρεσιακής Μονάδα Ελέγχου της Αγοράς (ΔΙ.Μ.Ε.Α.), αρμόδιο όργανο για την επιβολή των προστίμων της παρούσας είναι ο Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων. 2. Αν ο έλεγχος διενεργείται από όργανα των υπηρεσιών ελέγχου της Περιφέρειας, αρμόδιο όργανο για την επιβολή των προστίμων της παρούσας είναι ο οικείος Περιφερειάρχης.», στο άρθρο 4 ότι: «1. Σε όποιον παραβιάζει την παρ.1 του άρθρου 58 του ν.4818/2021 επιβάλλεται πρόστιμο που ισούται με τουλάχιστον το διπλάσιο του Οφέλους Υπέρ του Κανονικού το οποίο ορίζεται στα άρθρα 5 και 6 της παρούσας. Το εν λόγω πρόστιμο δεν μπορεί να είναι μικρότερο των πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ και μεγαλύτερο του ενός εκατομμυρίου (1.000.000) ευρώ. 2. Αν η παράβαση της παρ.1 του άρθρου 58 του ν.4818/2021 αφορά σε πολύ μικρές ποσότητες προϊόντων, ή ποσότητες ιδιαίτερα χαμηλής αξίας, που διατίθενται προς πώληση ή αν απόκλιση από το ανώτατο επιτρεπτό ποσοστό περιθωρίου μικτού κέρδους δεν ξεπερνά τη μία ποσοστιαία μονάδα, και εφόσον είναι η πρώτη φορά που βεβαιώνεται παράβαση στο συγκεκριμένο ελεγχόμενο, η αρμόδια αρχή ελέγχου μπορεί να απευθύνει σύσταση προς τον ελεγχόμενο με σκοπό την παύση της παράνομης πρακτικής και τη συμμόρφωση εντός ορισμένης αποκλειστικής προθεσμίας, καθώς και την παράλειψη της παράβασης στο μέλλον.», στο άρθρο 5 ότι: «Για τις ανάγκες εφαρμογής της παρούσας ορίζουμε: 1. Τιμή Πώλησης (ΤΠ): η τιμή πώλησης του Προϊόντος ή παροχής της Υπηρεσίας σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο και σε περίπτωση όπου δεν υπάρχει μία τιμή πώλησης, η μέση σταθμική τιμή στην οποία πωλήθηκε το Προϊόν. Η στάθμιση θα γίνεται με βάση τις πωλούμενες ποσότητες. 2. Μέσο Κόστος Πωληθέντων (ΜΚΠ): το μέσο κόστος των πωληθέντων μονάδων του Προϊόντος σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο οριζόμενο ως: ΜΚΠ= Αξία Αρχικού Αποθέματος + Αγορές Περιόδου – Αξία Τελικού Αποθέματος / Ποσότητα Πωληθέντων Προϊόντων Ως μέθοδος αποτίμησης είναι αυτή που χρησιμοποιείται από την ελεγχόμενη οντότητα κατά την Περίοδο Αναφοράς. Η μέθοδος αποτίμησης δεν μπορεί να είναι διαφορετική κατά τις παρακάτω ημερομηνίες ή περιόδους. 3. Περιθώριο Μικτού Κέρδους Προϊόντος (ΠΜΚ): ο λόγος της διαφοράς της Τιμή Πώλησης από το Μέσο Κόστος Πωληθέντων προς την Τιμή Πώλησης, σύμφωνα με τον τύπο: ΠΜΚ = ΤΠ – ΜΚΠ / ΤΠ 4. Περίοδος Αναφοράς: ο Αύγουστος τους έτους 2021 ή σε περίπτωση που δεν υπήρξε πράξη πώλησης του Προϊόντος ή παροχή Υπηρεσίας από την ελεγχόμενη οντότητα κατά την περίοδο αυτή, το πιο πρόσφατο προ της 1ης.9.2021 χρονικό διάστημα 30 ημερών, που πραγματοποιήθηκαν πωλήσεις του συγκεκριμένου προϊόντος. 5. Περίοδος Ελέγχου: οποιαδήποτε μεμονωμένη ημερομηνία ή ημερομηνίες ή περίοδος που βρίσκεται εν ισχύ το άρθρο 58 του ν.4818/2021 και καθορίζεται κατά περίπτωση από τις αρμόδιες αρχές για τη διαπίστωση της παράβασης. 6. Θεωρητική Τιμή Πώλησης (ΘΤΠ): είναι η ανώτερη τιμή του Προϊόντος ή παροχής της Υπηρεσίας που θα έπρεπε να πωλεί η ελεγχόμενη οντότητα κατά την Ημερομηνία ή Περίοδο Ελέγχου προκειμένου να είναι σύμφωνη με τις διατάξεις του άρθρου 58 του ν.4818/2021 και καθορίζεται από τον τύπο: ΘΤΠ: ΜΚΠ περιόδου Ελέγχου / 1- ΠΜΚ Περιόδου Αναφοράς 7. Όφελος Υπέρ του Κανονικού (ΟΥΚ): Το γινόμενο της διαφοράς της πραγματικής Τιμής Πώλησης ανά μονάδα Προϊόντος της Περιόδου Ελέγχου από τη Θεωρητική Τιμή Πώλησης επί το σύνολο της ποσότητας των αποθεμάτων του Προϊόντος (πωληθέντων και μη) κατά την Περίοδο Ελέγχου, σύμφωνα με τον τύπο: ΟΥΚ = (ΤΠ Περιόδου Ελέγχου – ΘΤΠ) Χ Ποσότητα Αποθεμάτων Περιόδου Ελέγχου ...» και στο άρθρο 9 ότι: «Η παρούσα ισχύει από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.». Ταυτοσήμου περιεχομένου διατάξεις (ως προς τα ανωτέρω παρατιθέμενα άρθρα) θεσπίσθηκαν, ακολούθως, και με την υπ’ αριθμ. 30290/21.3.2022 απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων (Β’ 1329/22.3.2022, που άρχισε να ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 9 αυτής, από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως), η οποία τροποποίησε την προαναφερόμενη υπ’ αριθμ. 27585/14.3.2022 Υπουργική Απόφαση και, στη συνέχεια, με την υπ’ αριθμ. 37356/8.4.2022 απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων (Β’ 1720/8.4.2022, που άρχισε να ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 9 αυτής, από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως), η οποία τροποποίησε την ανωτέρω υπ’ αριθμ. 30290/21.3.2022 Υπουργική Απόφαση.

8. Επειδή, ακολούθως, με το άρθρο 85 του ν.4975/2022 (Α’ 187/30.9.2022), το οποίο άρχισε να ισχύει από τη δημοσίευση του νόμου αυτού στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (άρθρο 88) και, επομένως, ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο για τον καθορισμό του ύψους του επιβλητέου προστίμου (πρβλ. ΣτΕ 2514/2009, 1748/2001 σκ.5), η παράγραφος 4 του άρθρου 58 του ν.4818/2021 διαμορφώθηκε ως εξής: «Με απόφαση του αρμοδίου οργάνου της Αρχής Ελέγχου της παρ.2, επιβάλλονται σε βάρος οποιουδήποτε παραβαίνει τις απαγορεύσεις των παρ.1, 1Α και 1Β, ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης, σωρευτικά ή διαζευκτικά, κυρώσεις ως εξής: α) σύσταση με σκοπό την παύση της παράνομης πρακτικής και τη συμμόρφωση εντός οριζόμενης με την απόφαση αποκλειστικής προθεσμίας, καθώς και την παράλειψή της στο μέλλον, β) πρόστιμο από πέντε χιλιάδες (5.000) έως ένα εκατομμύριο (1.000.000) ευρώ.».

9. Επειδή, ενόψει των γενομένων δεκτών στη σκέψη 3 της παρούσας, ο νομοθέτης έπρεπε, σύμφωνα με την αρχή της σαφήνειας και προβλέψιμης ερμηνείας και εφαρμογής των εκάστοτε θεσπιζόμενων νομοθετικών και κανονιστικών ρυθμίσεων, προβλέποντας την υποχρέωση του πωλητή για τον περιορισμό της αθέμιτης κερδοφορίας του, ως μέτρο περιοριστικό της επιχειρηματικής ελευθερίας και του δικαιώματος επί της περιουσίας αυτού, να θεσπίσει σαφή και ειδική διάταξη, στην οποία να καθορίζονται και να εξειδικεύονται οι κατ’ είδος κατηγορίες των αγαθών που είναι απαραίτητα για τη διατροφή των καταναλωτών, των οποίων η πώληση κατά την Περίοδο Ελέγχου με μεγαλύτερο «Μικτό Περιθώριο Κέρδους» (υπό την κοινώς παραδεδεγμένη στην οικονομική επιστήμη έννοια του όρου) από αυτό της Περιόδου Αναφοράς, να συνιστά παράβαση της παραγράφου 1 του άρθρου 58 του ν.4818/2021 που επαπειλεί χρηματικές κυρώσεις. Ωστόσο, ούτε το νομοθετικό κείμενο της παραγράφου 1 του άρθρου 58 του ν.4818/2021, ούτε και η ισχύουσα, κατά τον κρίσιμο χρόνο τέλεσης της επίμαχης παράβασης, υπ’ αριθμ. 37356/8.4.2022 Υπουργική Απόφαση, που καταλογίζουν τη συγκεκριμένη παράβαση και το σχετικό πρόστιμο, προβλέπει με σαφήνεια ή προσδιορίζει κατ’ είδος και κατά κατηγορία τα ως άνω αγαθά. Τουναντίον, η γενικόλογη αναφορά της πώλησης «οποιουδήποτε προϊόντος που είναι απαραίτητο για τη διατροφή» δεν συνάδει προς την αρχή της ασφάλειας δικαίου, αφού δεν παρέχει στον μέσο επιμελή και ενημερωμένο πωλητή/αποδέκτη της επιταγής για τον περιορισμό της αθέμιτης κερδοφορίας του τη δυνατότητα να αντιληφθεί ποια από τα πωλούμενα από αυτόν αγαθά εντάσσονται κάθε φορά στον περιορισμό του ανωτάτου ύψους περιθωρίου μικτού κέρδους, ενώ, άλλωστε, και η υπαγωγή κάθε αγαθού διατροφής στον ως άνω περιορισμό αντίκειται στην αρχή της αναλογικότητας, αφού περιορίζει υπέρμετρα την επιχειρηματική ελευθερία του πωλητή τέτοιων αγαθών. Τέτοιες σαφείς και ειδικές κανονιστικές ρυθμίσεις θεσπίσθηκαν, για πρώτη φορά, με την υπ’ αριθμ. 23838/15.3.2023 απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, με τον τίτλο «Περιστολή φαινομένων αθέμιτης κερδοφορίας. Καθορισμός της διαδικασίας ελέγχου και της επιβολής κυρώσεων των παρ.4 και 5 του άρθρου 58 του ν.4818/2021 ..., κλιμάκωση των προστίμων, εξειδίκευση των κατηγοριών των αγαθών που είναι απαραίτητα για τη διατροφή και τη διαβίωση των καταναλωτών και άλλα ζητήματα που αφορούν στην εφαρμογή του ιδίου άρθρου - Τροποποίηση της υπ’ αρ. 95216/ 07.10.2022 ... απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων» (Β’ 1842/24.3.2023), η οποία εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση της ως άνω διάταξης της παραγράφου 6 του άρθρου 58 του ν.4818/2021, όπως ίσχυε κατόπιν της αντικατάστασης του άρθρου αυτού από το άρθρο 50 του ν.4903/2022, και άρχισε να ισχύει, κατά το άρθρο 9 αυτής, από τη δημοσίευσή της, στις 24.3.2023, στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Συγκεκριμένα, με την Υπουργική αυτή Απόφαση εξειδικεύθηκαν οι κατηγορίες των αγαθών που ήταν απαραίτητα για τη διατροφή και την αξιοπρεπή διαβίωση (προϊόντα υγιεινής και καθαρισμού) των καταναλωτών, η αποκόμιση μικτού κέρδους από την πώληση των οποίων απαγορευόταν, κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 58 του ν.4818/2021, όταν το περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα υπερέβαινε το αντίστοιχο περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα προ της 1ης.9.2021, ως εξής: «1 Ρύζι 2 Ψωμί για τoστ 3 Ψωμί φραντζόλα 4 Φρυγανιές 5 Μακαρόνια τύπου σπαγγέτι 6 Αλεύρι για όλες τις χρήσεις 7 Όσπρια (φακές) 8 Όσπρια (φασόλια) 9 Όσπρια (ρεβύθια) 10 Πάριζα 11 Γαλοπούλα (αλλαντικά) 12 Κατεψυγμένα ψάρια 13 Νωπά ψάρια 14 Νωπό χοιρινό 15 Νωπό κοτόπουλο και μέρη κοτόπουλου 16 Νωπό μοσχάρι 17 Γάλα φρέσκο πλήρες 18 Γάλα φρέσκο με χαμηλά λιπαρά 19 Γάλα υψηλής παστερίωσης (μακράς διάρκειας) πλήρες 20 Γάλα υψηλής παστερίωσης (μακράς διάρκειας) με χαμηλά λιπαρά 21 Γάλα εβαπορέ 22 Γιαούρτι από γάλα αγελάδος χωρίς γεύσεις 23 Γιαούρτι από γάλα αγελάδος χωρίς γεύσεις με χαμηλά λιπαρά 24 Τυρί φέτα 25 Λευκό τυρί 26 Τυρί γκούντα 27 Τυρί με χαμηλά λιπαρά 28 Χυμός τομάτας διατηρημένος 29 Αυγά 30 Μαργαρίνες 31 Παρθένο ελαιόλαδο 32 Ηλιέλαιο 33 Κατεψυγμένα λαχανικά 34 Λευκή ζάχαρη 35 Γλυκαντικές ουσίες κατάλληλες για διαβητικούς (π.χ. στέβια) 36 Προϊόντα βρώμης 37 Κρέμα βρεφικής ηλικίας 38 Γάλα βρεφικής ηλικίας 39 Ελληνικός καφές 40 Στιγμιαίος καφές 41 Γαλλικός καφές 42 Κακάο σε σκόνη 43 Χυμός πορτοκάλι 44 Σοκολάτα 45 Απολυμαντικά χεριών/αντισηπτικά 46 Απορρυπαντικά πλυντηρίου ρούχων (υγρά και σε σκόνη - όχι ταμπλέτες) 47 Απορρυπαντικά για σφουγγάρισμα και καθαρισμού επιφανειών - χλωρίνες 48 Απορρυπαντικά πιάτων για πλύσιμο στο χέρι 49 Χαρτί κουζίνας 50 Χαρτί υγείας 51 Οδοντόκρεμες 52 Σερβιέτες ή ταμπόν 53 Σαμπουάν 54 Σαπούνια σε στερεή κατάσταση 55 Πάνες ακράτειας 56 Πάνες για μωρά 57 Μωρομάντηλα 58 Σαμπουάν για μωρά 59 Τροφές για σκύλους 60 Τροφές για γάτες». Συνεπώς, η επιβολή κυρώσεων κατ’ επίκληση των διατάξεων της παραγράφου 1 του άρθρου 58 του ν.4818/2021, όπως το άρθρο αυτό ίσχυε μετά την αντικατάστασή του από το άρθρο 50 του ν.4903/2022, σε συνδυασμό με αυτές της υπ’ αριθμ. 37356/8.4.2022 απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, για την πώληση συγκεκριμένου αγαθού στον καταναλωτή, κατά παράβαση της υποχρέωσης που υπέχει ο πωλητής για τον περιορισμό της αθέμιτης κερδοφορίας του, παραβιάζει τις αρχές της ασφάλειας δικαίου, της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του διοικουμένου και της χρηστής διοίκησης.

10. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, από τα στοιχεία του φακέλου της δικογραφίας προκύπτουν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Σε εκτέλεση της με αριθμ. πρωτ. ΟΙΚ/…(…)/19.5.2022 εντολής ελέγχου της Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, και κατόπιν της με αριθμ. πρωτ. .../28.3.2022 καταγγελίας περί αθέμιτης κερδοφορίας στην τηλεφωνική γραμμή καταναλωτή 1520 του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, οι ελεγκτές της ανωτέρω Διεύθυνσης της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, με τα από 19.5.2022 και 28.6.2022 έγγραφά τους, ζήτησαν από την προσφεύγουσα εταιρεία να προσκομίσει συγκεκριμένα στοιχεία (σύνολο πωλήσεων σε ποσότητα και αξία, τιμή πώλησης, αναλυτικό υπολογισμό του μέσου κόστους πωληθεισών μονάδων, αξία αρχικού και τελικού αποθέματος, αξία αγορών, ποσότητα αποθέματος) για το προϊόν «ΑΛΕΥΡΙ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΧΡΗΣΕΙΣ “…” 1Kg», που εμπορευόταν στο κατάστημά της επί της … στη Θεσσαλονίκη, για τις χρονικές περιόδους από 1.8.2021 έως και 31.8.2021 (Περίοδος Αναφοράς) και από 1.3.2022 έως και 31.3.2022 (Περίοδος Ελέγχου). Στη συνέχεια, και αφού η προσφεύγουσα εταιρεία ανταποκρίθηκε στο ως άνω αίτημα, οι ανωτέρω ελεγκτές προέβησαν, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 5 της υπ’ αριθμ. 37356/8.4.2022 Υπουργικής Απόφασης, στην επεξεργασία και αξιολόγηση όλων των στοιχείων που περιήλθαν σε γνώση της, προκειμένου να διαπιστωθεί αν ο τρόπος τιμολόγησης του εν λόγω προϊόντος από την εταιρεία ήταν συμβατός με τις διατάξεις του άρθρου 58 του ν.4818/2021, όπως ίσχυε, και, δη, να διαπιστωθεί τυχόν αποκόμιση επιπλέον μικτού κέρδους, από την πώλησή τους, στην περίπτωση που το περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα κατά την περίοδο ελέγχου υπερβαίνει το αντίστοιχο περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα προ της 1ης.9.2021, ήτοι κατά την περίοδο αναφοράς από 1.8.2021 έως και 31.8.2021. Κατόπιν τούτου, συντάχθηκε η με αριθμ. πρωτ. …(…)/4.7.2022 έκθεση ελέγχου των ανωτέρω ελεγκτικών οργάνων, με την οποία διαπιστώθηκε ότι για το εν λόγω προϊόν, το Περιθώριο Μικτού Κέρδους (ΠΜΚ=0,35) της Περιόδου Ελέγχου (από 1.3.2022 έως και 31.3.2022) ήταν μεγαλύτερο από το Περιθώριο Μικτού Κέρδους (ΠΜΚ =0,32) της Περιόδου Αναφοράς, και, ως εκ τούτου, η προσφεύγουσα εταιρεία αποκόμισε επιπλέον μικτό κέρδος, καθώς κατά τη χρονική Περίοδο Ελέγχου, το Περιθώριο Μικτού Κέρδους είχε διαμορφωθεί σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με αυτό της Περιόδου Αναφοράς. Ακολούθως, με το με αριθμ. πρωτ. …(...)/4.7.2022 έγγραφο της Διεύθυνσης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, η προσφεύγουσα εταιρεία κλήθηκε προς ακρόαση, προκειμένου να εκφράσει τις απόψεις της εντός προθεσμίας πέντε ημερών. Προς τούτο, η τελευταία υπέβαλε το με αριθμ. πρωτ. …(…)/11.7.2022 υπόμνημά της, με το οποίο προέβαλε, μεταξύ άλλων, ότι αυτή είχε πλήρως συμμορφωθεί με τις διατάξεις περί αποτροπής της αθέμιτης κερδοφορίας, καθώς η διαπιστωθείσα διαφορά του Μικτού Περιθωρίου Κέρδους κατά την ελεγχόμενη περίοδο (από 1.3.2022 έως και 31.3.2022) οφειλόταν, αφενός μεν στην αιφνίδια τροποποίηση, με την αντικατάσταση του άρθρου 58 του ν.4818/2021 από το άρθρο 50 του ν.4903/2022 (το οποίο άρχισε να ισχύει από τις 5.3.2022), κατά την περίοδο αυτήν, της κρίσιμης Περιόδου Αναφοράς (από 1η.9.2020 σε 1η.9.2021), αφετέρου στην, το πρώτον, έκδοση στις 14.3.2022, ήτοι εντός της ελεγχόμενης περιόδου, κανονιστικής απόφασης κατ’ εξουσιοδότηση της παραγράφου 6 του άρθρου 58 του ν.4818/2021 (της υπ’ αριθμ. 27585/14.3.2022 απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων). Ενόψει τούτου, και αφού η Διεύθυνση Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας όρισε νέα Περίοδο Ελέγχου, με το με αριθμ. πρωτ. …(…)/2.8.2022 έγγραφό της ζήτησε, εκ νέου, από την προσφεύγουσα εταιρεία, να προσκομίσει τα προαναφερόμενα οικονομικά και παραστατικά στοιχεία για τη διερεύνηση της ανωτέρω καταγγελίας για αθέμιτη κερδοφορία του προϊόντος «ΑΛΕΥΡΙ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΧΡΗΣΕΙΣ “…” 1Kg», που εμπορευόταν στο κατάστημά της επί της … στη Θεσσαλονίκη, για τις χρονικές περιόδους από 1.8.2021 έως και 31.8.2021 (Περίοδος Αναφοράς) και από 14.3.2022 έως και 31.3.2022 (Περίοδος Ελέγχου). Κατόπιν τούτου, συντάχθηκε η με αριθμ. πρωτ. ...(…)/2.9.2022 νέα έκθεση ελέγχου των ελεγκτών της Διεύθυνσης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, με την οποία διαπιστώθηκε ότι για το εν λόγω προϊόν, το Περιθώριο Μικτού Κέρδους (ΠΜΚ=0,38) της Περιόδου Ελέγχου (από 14.3.2022 έως και 31.3.2022) ήταν μεγαλύτερο από το Περιθώριο Μικτού Κέρδους (ΠΜΚ =0,32) της Περιόδου Αναφοράς, και, ως εκ τούτου, η προσφεύγουσα εταιρεία αποκόμισε επιπλέον μικτό κέρδος, καθώς κατά τη χρονική Περίοδο Ελέγχου, το Περιθώριο Μικτού Κέρδους είχε διαμορφωθεί σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με αυτό της Περιόδου Αναφοράς και, στη συνέχεια, με το με αριθμ. πρωτ. …(…)/2.9.2022 έγγραφο της Διεύθυνσης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, η προσφεύγουσα εταιρεία κλήθηκε, εκ νέου, προς ακρόαση, προκειμένου να εκφράσει τις απόψεις της εντός προθεσμίας είκοσι ημερών. Η τελευταία, ανταποκρινόμενη στην πρόσκληση αυτήν, υπέβαλε το με αριθμ. πρωτ. …(…)/8.9.2022 υπόμνημά της, με το οποίο υποστήριξε, μεταξύ άλλων, ότι είχε πλήρως συμμορφωθεί με τις διατάξεις περί αποτροπής της αθέμιτης κερδοφορίας, καθόσον οι διατάξεις του άρθρου 58 του ν.4818/2021 αναφορικώς με τον τρόπο εξεύρεσης της ανώτατης ανεκτής επιτρεπτής τιμής του μικτού περιθωρίου κέρδους είναι ασαφείς, αφού σε αυτές δεν καθοριζόταν, με ασφάλεια και ακρίβεια, τόσο η περίοδος αναφοράς όσο και η τιμή αναφοράς, επί τη βάσει της οποίας προσδιοριζόταν και η ανώτατη επιτρεπτή τιμή πώλησης του επίμαχου προϊόντος. Κατόπιν τούτου, και αφού με το από 28.9.2022 εισηγητικό σημείωμα της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας το σύνολο των στοιχείων και συμπερασμάτων της με αριθμ. πρωτ. …(…)/2.9.2022 έκθεσης ελέγχου και των απόψεων της ελεγχόμενης εταιρείας τέθηκαν στη διάθεση της Αντιπεριφερειάρχη της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης της καθ’ ης Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, η τελευταία, με τη με αριθμ. πρωτ. …(…)/30.9.2022 απόφασή της, επέβαλε, κατ’ επίκληση της περ. β’ της παραγράφου 4 του άρθρου 58 του ν.4818/2021, όπως το άρθρο αυτό ίσχυε μετά τη διαμόρφωσή του με το άρθρο 85 του ν.4975/2022, και της παραγράφου 1 του άρθρου 4 της υπ’ αριθμ. 37356/8.4.2022 Υπουργικής Απόφασης, σε βάρος της προσφεύγουσας εταιρείας, πρόστιμο, ύψους 5.000 ευρώ, με την αιτιολογία ότι, στο πλαίσιο διερεύνησης επώνυμης καταγγελίας περί αθέμιτης κερδοφορίας για το προϊόν «ΑΛΕΥΡΙ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΧΡΗΣΕΙΣ “…” 1Kg», που πωλούνταν στο υποκατάστημά της επί της … στη Θεσσαλονίκη, και μετά από ενδελεχή έλεγχο και επεξεργασία των προσκομισθέντων από αυτήν στοιχείων, προέκυψε ότι το Περιθώριο Μικτού Κέρδους (ΠΜΚ=0,38) της Περιόδου Ελέγχου (από 14.3.2022 έως και 31.3.2022) ήταν μεγαλύτερο από το Περιθώριο Μικτού Κέρδους (ΠΜΚ =0,32) της Περιόδου Αναφοράς (από 1.8.2021 έως και 31.8.2021), κατά παράβαση της παραγράφου 1 του άρθρου 58 του ν.4818/2021, όπως το άρθρο αυτό ίσχυε μετά την αντικατάστασή του από το άρθρο 50 του ν.4903/2022. Ήδη, δε, η προσφεύγουσα, με την κρινόμενη προσφυγή της, όπως αυτή αναπτύσσεται με το νομοτύπως κατατεθέν από 22.3.2023 υπόμνημα, αμφισβητεί τη νομιμότητα και ορθότητα της με αριθμ. πρωτ. …(…)/30.9.2022 απόφασης της Αντιπεριφερειάρχη της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης και ζητεί την ακύρωσή της, για τους λόγους που ειδικότερα προβάλλει με το δικόγραφο αυτής. Αντιθέτως, η καθ’ ης Περιφέρεια, με τη με αριθμ. πρωτ. …(…)/13.2.2023 έκθεση απόψεων της Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης, υπεραμύνεται της ορθότητας της προσβαλλόμενης απόφασης, ζητεί δε την απόρριψη της προσφυγής ως αβάσιμης.

11. Επειδή, ειδικότερα, η προσφεύγουσα υποστηρίζει, κατ’ αρχάς, ότι οι διατάξεις του άρθρου 58 του ν.4818/2021 είναι ασαφείς ως προς το πεδίο εφαρμογής τους, αφού ούτε καθορίζονται ούτε απαριθμούνται σε αυτές τα προστατευόμενα προϊόντα, ενώ, σε κάθε περίπτωση, το επίμαχο προϊόν (αλεύρι) δεν αποτελούσε, υπό το εφαρμοστέο στην περίπτωσή της νομοθετικό καθεστώς, προστατευόμενο προϊόν. Προς αντίκρουση του ανωτέρω λόγου ακύρωσης, η καθ’ ης Περιφέρεια διατείνεται ότι το αλεύρι αποτελεί απαραίτητο προϊόν για τη διατροφή του καταναλωτή και, ως εκ τούτου, ο περιορισμός της παραγράφου 1 του άρθρου 58 του ν.4818/2021 έχει εφαρμογή και για το είδος αυτό.

12. Επειδή, σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στη σκέψη 9 της παρούσας, οι, ισχύουσες κατά τον κρίσιμο χρόνο διάπραξης της ένδικης παράβασης, διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 58 του ν.4818/2021, όπως το άρθρο αυτό ίσχυε μετά την αντικατάστασή του από το άρθρο 50 του ν.4903/2022, και της υπ’ αριθμ. 37356/8.4.2022 απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κατά το μέρος που υποχρεώνουν τις επιχειρήσεις σε περιορισμό της αθέμιτης κερδοφορίας τους, χωρίς να καθορίζουν και να εξειδικεύουν κατ’ είδος τις κατηγορίες των αγαθών που είναι απαραίτητα για τη διατροφή των καταναλωτών, των οποίων η πώληση κατά την Περίοδο Ελέγχου με μεγαλύτερο «Μικτό Περιθώριο Κέρδους» από αυτό της Περιόδου Αναφοράς, να συνιστά παράβαση που επαπειλεί χρηματικές κυρώσεις, προβλέπουν υποχρεώσεις, που δεν είναι σαφείς. Και τούτο, διότι, αναφερόμενες (οι διατάξεις αυτές) γενικώς και αορίστως σε «οποιοδήποτε προϊόν που είναι απαραίτητο για τη διατροφή» δεν συνάδουν προς την αρχή της ασφάλειας δικαίου, που επιβάλλει την ανάγκη σαφούς προσδιορισμού και εξειδίκευσης των προϊόντων που εντάσσονται κάθε φορά στον περιορισμό της αθέμιτης κερδοφορίας μέσω του προσδιορισμού ανώτατου ύψους περιθωρίου μικτού κέρδους επί της πώλησης αυτών, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει το μικτό περιθώριο κέρδους της εκάστοτε επιχείρησης την 1η.9.2021. Προφανώς, άλλωστε, για τον λόγο αυτόν, τέτοια εξειδίκευση των κατηγοριών των, εντασσόμενων στον ως άνω περιορισμό, αγαθών που ήταν απαραίτητα για τη διατροφή και την αξιοπρεπή διαβίωση (προϊόντα υγιεινής και καθαρισμού) των καταναλωτών κρίθηκε αναγκαία και έλαβε χώρα, το πρώτον, με την, μη ισχύουσα στην υπό κρίση περίπτωση, υπ’ αριθμ. 23838/15.3.2023 απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, που παρατίθεται στην ίδια σκέψη της παρούσας. Συνεπώς, το Δικαστήριο κρίνει ότι οι διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 58 του ν.4818/2021, όπως το άρθρο αυτό ίσχυε μετά την αντικατάστασή του από το άρθρο 50 του ν.4903/2022, σε συνδυασμό με αυτές της υπ’ αριθμ. 37356/8.4.2022 απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ερμηνευόμενες υπό το φως των αρχών της σαφήνειας και προβλέψιμης εφαρμογής των ρυθμίσεων που συνεπάγονται υποχρεώσεις και οικονομικές κυρώσεις για τους επιχειρηματίες, δεν μπορούν να στηρίξουν νομίμως την επιβολή κύρωσης για μη τήρηση της υποχρέωσης του περιορισμού της αθέμιτης κερδοφορίας (πρβλ. ΣτΕ 2811/2012 7μ. σκ.11), κατ’ αποδοχή ως νόμω βάσιμου του σχετικού, εμμέσως προβαλλόμενου κατ’ ορθή ερμηνεία της προσφυγής, λόγου της προσφεύγουσας. Η νομική δε αυτή πλημμέλεια ερευνάται, πάντως, και αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 79 παρ.1 περ. β’ του ΚΔΔ, ως αφορώσα στο νόμιμο έρεισμα της προσβαλλόμενης πράξης (πρβλ. ΣτΕ 2682/2022 σκ.7, 1035/2022 σκ.13, 1304/2018 σκ.22 κ.α.). Ως εκ τούτου, μη νομίμως επιβλήθηκε, σε βάρος της προσφεύγουσας, πρόστιμο, ποσού 5.000 ευρώ, κατ’ επίκληση της παραγράφου 1 του άρθρου 58 του ν.4818/2021, όπως το άρθρο αυτό ίσχυε μετά την αντικατάστασή του από το άρθρο 50 του ν.4903/2022, σε συνδυασμό με την υπ’ αριθμ. 37356/8.4.2022 απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, και η προσβαλλόμενη με αριθμ. πρωτ. …(…)/30.9.2022 απόφαση της Αντιπεριφερειάρχη της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι νομικώς πλημμελής και ακυρωτέα.

13. Επειδή, κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη προσφυγή πρέπει να γίνει δεκτή και να ακυρωθεί η με αριθμ. πρωτ. … (…)/30.9.2022 απόφαση της Αντιπεριφερειάρχη της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης. Περαιτέρω, το καταβληθέν παράβολο πρέπει να αποδοθεί στην προσφεύγουσα (άρθρο 277 παρ.9 εδ. α’ του ΚΔΔ), ενώ η καθ’ ης Περιφέρεια πρέπει να απαλλαγεί, κατ’ εκτίμηση των περιστάσεων, από τα δικαστικά έξοδα της προσφεύγουσας εταιρείας (άρθρο 275 παρ.1 εδ. τελ. του ΚΔΔ).

ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ

Δέχεται την προσφυγή.

Ακυρώνει τη με αριθμ. πρωτ. …(…)/30.9.2022 απόφαση της Αντιπεριφερειάρχη της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.

Διατάσσει την απόδοση του καταβληθέντος παραβόλου στην προσφεύγουσα.

Απαλλάσσει την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας από τα δικαστικά έξοδα της προσφεύγουσας.

Η απόφαση δημοσιεύθηκε σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο του Δικαστηρίου στη Θεσσαλονίκη στις 21 Μαΐου 2024.

Η ΔΙΚΑΣΤΗΣ

ΘΩΜΑΗ ΗΛΙΑ

Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ