ΜΕφΑιγ 29/2023

Δικαστής: Γ. Δημητρόπουλος, Εφέτης
Δικηγόροι: Δ. Χούλης, Σ. Ζαφειρόπουλος

Νομικές διατάξεις: άρθρα 914, 932 ΑΚ, 529, 535 § 1 ΚΠολΔ, 8 επ. ν. 4178/2013

Αδικοπραξία λόγω πλαστής οικοδομικής άδειας. Περίπτωση συμβάσεως έργου με την εναγόμενη, αρχιτέκτονα-μηχανικό, στην οποία ανατέθηκε η έκδοση οικοδομικής άδειας από την αρμόδια πολεοδομική αρχή και η ανέγερση, με βάση την άδεια αυτή, ορόφου σε οικία. Κατάρτιση εκ μέρους της εναγομένης πλαστής άδειας οικοδομής. Καταδικαστική ποινική απόφαση. Αναζήτηση ποσού που καταβλήθηκε ως αμοιβή, αλλά και του ποσού που απαιτήθηκε για τη νομιμοποίηση του αυθαιρέτου ορόφου με βάση τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες. Τακτική διαδικασία. Επιδίκαση αποζημίωσης και χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης.

[…] Οι ήδη εφεσίβλητοι με την από 15.4.2014 (υπ’ αριθ. εκθ. καταθ. …/2014) ένδικη αγωγή τους, την οποία απηύθυναν ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Σάμου κατά της εναγόμενης και ήδη εκκαλούσας ισχυρίσθηκαν ότι δυνάμει συμβάσεως έργου που συνήψαν το έτος 2007 με την εναγόμενη, αρχιτέκτονα-μηχανικό, ανέθεσαν στην τελευταία την έκδοση οικοδομικής άδειας από την αρμόδια πολεοδομική αρχή και την ανέγερση, με βάση την άδεια αυτή, ορόφου σε οικία, κείμενη επί οικοπέδου συνιδιοκτησίας των στο Ηραίο Σάμου και ότι η εναγόμενη κατήρτισε πλαστή άδεια οικοδομής και τους παραπλάνησε αναφορικά με τη γνησιότητά της, με αποτέλεσμα να αποκομίσει παράνομα από τον πρώτο από αυτούς το ποσό των 13.840,56 ευρώ, που της κατέβαλε ως αμοιβή για την έκδοση νόμιμης οικοδομικής άδειας και να ζημιώσει άπαντες κατά το ποσό των 13.091,83 ευρώ που απαιτήθηκε για τη νομιμοποίηση του αυθαιρέτου ορόφου που χωρίς νόμιμη οικοδομική άδεια ανήγειρε στην οικία τους. Υπό το ιστορικό αυτό, ζήτησαν να υποχρεωθεί η εναγόμενη να τους καταβάλει το ανωτέρω ποσό των 26.932,39 ευρώ ως αποζημίωση και το ποσό των 40.000 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση της ηθικής τους βλάβης, κατά τις ειδικότερες διακρίσεις της αγωγής ως προς το καταβλητέο εις έκαστο εξ αυτών ποσό και με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής. Επί της αγωγής αυτής, που εκδικάσθηκε αντιμωλία των διαδίκων κατά την τακτική διαδικασία, εκδόθηκε αρχικά η με αριθμό 141/2015 μη οριστική απόφαση του ανωτέρω Δικαστηρίου, η οποία, αφού έκρινε νόμιμη την αγωγή, διέταξε την αναβολή της συζήτησης εωσότου περατωθεί αμετάκλητα η συναφής ποινική διαδικασία, μετά το πέρας της οποίας και την επανάληψη της συζήτησης της υπόθεσης εκδόθηκε η εκκαλούμενη με αριθμό 255/2020 οριστική απόφαση του ιδίου Δικαστηρίου, που δέχθηκε εν μέρει την αγωγή ως βάσιμη και κατ’ ουσίαν. Κατά της απόφασης αυτής παραπονείται η εναγόμενη και ήδη εκκαλούσα με την υπό κρίση έφεσή της για λόγους, που ανάγονται σε εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή του νόμου και κακή εκτίμηση των αποδείξεων και ζητεί να εξαφανισθεί η εκκαλούμενη απόφαση και να απορριφθεί η αγωγή.

Από την εκτίμηση της ένορκης κατάθεσης του μάρτυρα […] και όλων των εγγράφων που οι διάδικοι νομίμως επικαλούνται και προσκομίζουν, μερικά εκ των οποίων παραδεκτώς προσκομίζονται με επίκληση για πρώτη φορά ενώπιον του παρόντος δευτεροβάθμιου Δικαστηρίου κατ’ άρθρο 529, εφόσον δεν κρίνεται ότι η μη προσκομιδή τους στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο οφείλεται σε πρόθεση στρεψοδικίας ή βαριά αμέλεια [βλ. και ΑΠ 1107/2008, ΑΠ 419/1996, ΤΝΠ ΔΣΑ και Κεραμεύς/Κονδύλης/Νίκας (-Πανταζόπουλος), ΚΠολΔ2 (2020), άρθρο 529, αριθ. 2-3, σ. 177-178, περί του ότι στην κατ’ έφεση δίκη ως νέα αποδεικτικά μέσα θεωρούνται είτε αυτά που δεν υποβλήθηκαν καθόλου πρωτόδικα, είτε αυτά που υποβλήθηκαν μεν πρωτόδικα, αλλά απαράδεκτα], αποδεικνύονται τα ακόλουθα: Περί τα μέσα του έτους 2007, οι τρεις (3) ενάγοντες, αδελφοί που κατοικούν μόνιμα στο εξωτερικό, συνήψαν προφορικά με την εναγόμενη, αρχιτέκτονα-μηχανικό, που κατοικεί στη νήσο Σάμο, σύμβαση έργου, με την οποία ανέθεσαν σε αυτή, αντί αμοιβής, την έκδοση από την αρμόδια πολεοδομική αρχή στο όνομά τους άδειας οικοδομής και την ανέγερση, με βάση την άδεια αυτή, ορόφου σε ισόγεια οικία, κείμενη επί οικοπέδου, εμβαδού 196 τ.μ., συνιδιοκτησίας των κατ’ ισομοιρία, που βρίσκεται στον οικισμό Ηραίων του Δήμου Ανατολικής Σάμου. Το επόμενο χρονικό διάστημα η εναγόμενη ενημέρωσε τους ενάγοντες ότι είχε προβεί σε όλες τις νόμιμες ενέργειες για την έκδοση της άδειας και ότι είχε εκδοθεί επ’ ονόματί τους η με αριθμό …/2007 άδεια οικοδομής προσθήκης ορόφου της Διεύθυνσης Πολεοδομίας Σάμου. Ακολούθως, η εναγόμενη υπέβαλε στις 4.11.2008 στην Επιτροπή Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ΕΠΑΕ) Σάμου την άδεια οικοδομής αυτή μαζί με σχετική μελέτη του ανωτέρω οικοδομικού έργου (προσθήκη ορόφου), η οποία (μελέτη) εγκρίθηκε με το με αριθμό .../8/5.11.2008 πρακτικό της ανωτέρω Επιτροπής και στη συνέχεια, με βάση αυτήν (άδεια οικοδομής), επιμελήθηκε την κατασκευή του έργου στο ακίνητο των εναγόντων και την ηλεκτροδότησή του και το παρέδωσε περαιωμένο στους ενάγοντες κατά τους πρώτους μήνες του έτους 2010. […]

Όμως, περί το μήνα Ιούλιο του έτους 2013, μετά από σχετικό έλεγχο των υπαλλήλων της Πολεοδομίας Σάμου, διαπιστώθηκε ότι η προαναφερόμενη άδεια οικοδομής των εναγόντων ήταν πλαστή και ότι η γνήσια άδεια οικοδομής με τον προαναφερόμενο αριθμό (…/2007) είχε εκδοθεί στις 30.7.2007 στο όνομα άλλου προσώπου και συγκεκριμένα του ... και αφορούσε προσθήκη καθ’ ύψος σε ακίνητο αυτού στο Δημοτικό Διαμέρισμα Άνω Βαθέος. Όπως δε περαιτέρω αποδείχθηκε, την πλαστή άδεια οικοδομής των εναγόντων είχε καταρτίσει η εναγόμενη, η οποία, αφού συνέταξε αυτήν με περιεχόμενο και τοπογραφικό σκαρίφημα σχετικό με το οικοδομικό έργο που είχε συμφωνήσει να κατασκευάσει για λογαριασμό των εναγόντων (προσθήκη ορόφου), ανέγραψε σε αυτήν ως αριθμό αδείας τον αριθμό «…/2007» και ως ημερομηνία «14/07/2007» και έθεσε επ’ αυτής την σφραγίδα της Πολεοδομίας Σάμου και κατ’ απομίμηση την υπογραφή του προϊσταμένου της Υπηρεσίας αυτής ... Η εναγόμενη με τις προτάσεις που κατέθεσε ενώπιον του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου παραδέχθηκε την κατάρτιση της πλαστής άδειας οικοδομής και την απέδωσε στην κακή ψυχική και νοητική της κατάσταση λόγω σοβαρών προβλημάτων υγείας, σε συνδυασμό με τις αφόρητες, όπως ισχυρίζεται, πιέσεις που δέχθηκε από τον πρώτο των εναγόντων για την ηλεκτροδότηση του ακινήτου. Οι ισχυρισμοί αυτοί της εναγόμενης δεν δύνανται να ευσταθήσουν, ενόψει του ότι τα πράγματι σοβαρά προβλήματα υγείας της, για τα οποία πιστοποιήθηκε από τον ασφαλιστικό της οργανισμό (ΙΚΑ) αναπηρία αυτής από το έτος 2014 σε ποσοστό εβδομήντα πέντε τοις εκατό (75%), χρονολογούνται, με βάση τα προσκομισθέντα από την ίδια ιατρικά πιστοποιητικά, από το έτος 2011 και εντεύθεν, ήτοι σε χρόνο μεταγενέστερο της κατάρτισης της πλαστής άδειας που είχε τελεστεί τουλάχιστον πριν από την 1η.3.2010 […], πλέον του ότι τα όποια προβλήματα υγείας και πιέσεις του αντισυμβαλλομένου της πρώτου των εναγόντων δεν δύνανται, σε κάθε περίπτωση, να δικαιολογήσουν την εκ μέρους της πλαστογράφηση της άδειας. Επομένως, ο δεύτερος λόγος έφεσης, με τον οποίο επαναφέρονται οι πρωτοδίκως απορριφθέντες ισχυρισμοί αυτοί της εναγόμενης, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Σημειώνεται ότι για τις προαναφερόμενες πράξεις της εναγόμενης ασκήθηκε κατ’ αυτής από τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Σάμου, κατόπιν μηνύσεως του πρώτου των εναγόντων, ποινική δίωξη […]. Περαιτέρω, αποδείχθηκε ότι η πλαστότητα της άδειας οικοδομής των εναγόντων είχε ως συνέπεια να θεωρηθεί από την Πολεοδομία Σάμου ότι η προσθήκη ορόφου στο ακίνητο των εναγόντων έγινε χωρίς νόμιμη οικοδομική άδεια και άρα η κατασκευή του ήταν αυθαίρετη, γεγονός που ανάγκασε τους τελευταίους, προκειμένου να ανασταλούν οι σε βάρος τους κυρώσεις και να εξαιρεθεί η εν λόγω κατασκευή από την κατεδάφιση, να υπαγάγουν αυτή στις διατάξεις των άρθρων 8 επ. του ν. 4178/2013 και να υποχρεωθούν να καταβάλουν για την αιτία αυτή το προβλεπόμενο από τις ως άνω διατάξεις τέλος υπαγωγής και ενιαίο ειδικό πρόστιμο, που ανήλθαν συνολικά στο ποσό των 11.091,83 ευρώ […]. Οι ενάγοντες ισχυρίζονται ότι, εξαιτίας της προεκτεθείσας παράνομης σε βάρος τους συμπεριφοράς της εναγόμενης αναγκάσθηκαν επιπροσθέτως να προσλάβουν νέο μηχανικό για να διεκπεραιώσει την προαναφερόμενη διαδικασία υπαγωγής αυθαιρεσιών στις ρυθμίσεις του ν. 4178/2013 και συγκεκριμένα τον πολιτικό μηχανικό ..., στον οποίο και κατέβαλαν για την αιτία αυτή ως αμοιβή το ποσό των 2.000 ευρώ. Προς απόδειξη της δαπάνης αυτής οι ενάγοντες επικαλούνται την προαναφερόμενη με αριθμό .../16.10.2013 δήλωσης υπαγωγής αυθαιρέτου, η οποία επιβεβαιώνει μεν ότι ο ανωτέρω μηχανικός ήταν ο εξουσιοδοτημένος μηχανικός των εναγόντων στην εν λόγω διαδικασία, πλην, όμως, δεν αποδεικνύει ούτε την επικαλούμενη καταβολή ούτε το ύψος της και συνεπώς το σχετικό κονδύλιο πρέπει να απορριφθεί ως αναπόδεικτο και ο σχετικός λόγος έφεσης ως προς το δεύτερο σκέλος αυτού πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος και από ουσιαστική άποψη. Από τα ανωτέρω περιστατικά αποδεικνύεται ότι η εναγόμενη αδικοπράγησε σε βάρος των εναγόντων, αφού, ειδικότερα, με δόλο και με σκοπό να αποκομίσει παράνομο περιουσιακό όφελος παρέστησε ψευδώς στον πρώτο των εναγόντων ότι η καταρτισθείσα από την ίδια ως άνω πλαστή άδεια οικοδομής ήταν γνήσια και είχε εκδοθεί νομίμως κατόπιν δικών της ενεργειών από την Πολεοδομία Σάμου και έτσι τον έπεισε να της καταβάλει ως αμοιβή για την έκδοση αυτής και για τις λοιπές υπηρεσίες που παρείχε για την ανέγερση του ορόφου, το ποσό των 13.840,56 ευρώ, το οποίο αυτή ιδιοποιήθηκε, με συνέπεια ο πρώτος των εναγόντων να υποστεί αιτιωδώς συνδεόμενη ισόποση υλική ζημία. Επιπλέον, η εναγόμενη με δόλο κατήρτισε την πλαστή άδεια οικοδομής και γνωστοποίησε αυτήν στους ενάγοντες με σκοπό να τους παραπλανήσει ως προς την ύπαρξη νόμιμης επ’ ονόματί τους οικοδομικής άδειας για την προσθήκη ορόφου στην οικία τους, τον οποίο σκοπό και πέτυχε, αφού οι τελευταίοι, παραπλανηθέντες ως προς την ύπαρξη νόμιμης επ’ ονόματί των οικοδομικής άδειας, και συνακόλουθα, ως προς την ύπαρξη ιδίου, νομίμου δικαιώματος οικοδόμησης, προέβησαν στην ανέγερση ορόφου επί της οικίας των, στην οποία δεν θα προέβαιναν αν γνώριζαν την πραγματική κατάσταση, και έτσι υπέστησαν ζημία ποσού 11.091,83 ευρώ κατ’ ίσα μέρη, το οποίο αναγκάστηκαν επιπροσθέτως να δαπανήσουν για να νομιμοποιήσουν και να διατηρήσουν την κατασκευή αυτή, η οποία, ελλείψει νόμιμης οικοδομικής άδειας, ήταν, κατά τα προπαρατιθέμενα, αυθαίρετη και ως εκ τούτου παράνομη […].

Τέλος, ενόψει των συνθηκών κάτω από τις οποίες έλαβε χώρα η ένδικη αδικοπραξία, του βαθμού υπαιτιότητας της εναγόμενης, του είδους και της έκτασης της ζημίας που υπέστησαν οι ενάγοντες και της κοινωνικής θέσης και οικονομικής κατάστασης των διαδίκων, το Δικαστήριο κρίνει ότι οι ενάγοντες υπέστησαν ηθική βλάβη και συνεπώς πρέπει να επιδικαστεί σε αυτούς ως εύλογη χρηματική ικανοποίηση το ποσό των 4.000 ευρώ στον πρώτο και το ποσό των 1.000 ευρώ σε έκαστο των λοιπών. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να επιδικαστεί στον μεν πρώτο των εναγόντων το ποσό των 21.537,83 [= 13.840,56 € + 3.697,27 € (= 11.091,83 : 3) αποζημίωση + 4.000 € ηθική βλάβη) ευρώ και σε έκαστο των λοιπών το ποσό των 4.697,27 [= 3.697,27 € (= 11.091,83 : 3) αποζημίωση + 1.000 € ηθική βλάβη] ευρώ, με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής μέχρι την εξόφληση. Εφόσον η εκκαλούμενη έκρινε όμοια κατ’ αποτέλεσμα με τα παραπάνω αναφορικά με τον παράνομο χαρακτήρα των πράξεων της εναγόμενης, την υπαιτιότητα αυτής και τον αιτιώδη σύνδεσμο των πράξεων αυτών με τη ζημία των εναγόντων, έστω και με διαφορετική αιτιολογία, αντικαθισταμένης από την παρούσα, ορθά ερμήνευσε και εφήρμοσε το νόμο και εκτίμησε τις αποδείξεις που προσκομίσθηκαν και οι σχετικοί λόγοι της έφεσης που υποστηρίζουν τα αντίθετα πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμοι. Έσφαλε, όμως, κατά την εκτίμηση των αποδείξεων ως προς το ύψος της επιδικαστέας στους ενάγοντες αποζημίωσης και χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης και, συνεπώς, πρέπει, κατά μερική παραδοχή των σχετικών λόγων έφεσης, να γίνει δεκτή κατ’ ουσίαν η έφεση, να εξαφανισθεί η εκκαλούμενη απόφαση ως προς τα κεφάλαια αυτά, αναγκαία δε και κατά τη διάταξη περί δικαστικών εξόδων και, αφού κρατηθεί η υπόθεση από το Δικαστήριο τούτο για κατ’ ουσίαν έρευνα (άρθρο 535 § 1 ΚΠολΔ), να γίνει εν μέρει δεκτή η αγωγή και να υποχρεωθεί η εναγόμενη να καταβάλει στον πρώτο των εναγόντων το ποσό των 21.537,83 ευρώ και σε έκαστο των λοιπών το ποσό των 4.697,27 ευρώ, ως αποζημίωση και χρηματική ικανοποίηση ηθικής βλάβης, με τον νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής μέχρι την εξόφληση. […]