17 Φεβ 2022
Με την υπό κρίση αίτηση ζητείται η αναίρεση της 340/2018 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης, με την οποία, κατ’ αποδοχή προσφυγής της ήδη αναιρεσίβλητης ανώνυμης εταιρείας, ακυρώθηκε η υπ’ αριθμ. .../5.4.2016 απόφαση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Επίλυσης Διοικητικών Διαφορών της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων. Με την τελευταία αυτήν απόφαση απορρίφθηκε ενδικοφανής προσφυγή της αναιρεσίβλητης, που στρεφόταν κατά: α) της από 30.10.2015 πράξης της Δ.Ο.Υ. Φ.Α.Ε Θεσσαλονίκης, με την οποία καταλογίσθηκε στην αναιρεσίβλητη φόρος, ύψους 297.036,65 ευρώ, σύμφωνα με το άρθρο 72 παρ. 12 του ν. 4172/2013, λόγω της κεφαλαιοποίησης, με την από 31.12.2014 απόφαση της έκτακτης γενικής συνέλευσης των μετόχων της αναιρεσίβλητης εταιρείας, δημιουργηθέντων έως τις 31.12.2013, αφορολόγητων αποθεματικών της αναιρεσίβλητης, και β) της υπ’ αριθμ. .../10.11.2015 αρνητικής απάντησης του Προϊσταμένου της ίδιας Δ.Ο.Υ. επί της επιφύλαξης που διατύπωσε η αναιρεσίβλητη στην από 30.10.2015 δήλωσή της περί αυτοτελούς φορολόγησης των ως άνω αφορολόγητων αποθεματικών αυτής. Με την παράγραφο 13 (αναριθμηθείσα από 12 σε 13) του άρθρου 72 του ν. 4172/2013 (Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος), θεσπίσθηκε ως πάγιος κανόνας ότι για ισολογισμούς που κλείνουν με ημερομηνία 31.12.2014 και μετά δεν επιτρέπεται η τήρηση ειδικών λογαριασμών αφορολόγητων αποθεματικών, με ορισμένες εξαιρέσεις, ήτοι τα αφορολόγητα αποθεματικά που προβλέπονται από επενδυτικούς και αναπτυξιακούς νόμους ή ειδικές διατάξεις νόμων και το αφορολόγητο αποθεματικό της διάταξης της περιπτώσεως ζ΄ της παραγράφου 3 του άρθρου 28 του προγενέστερου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Κ.Φ.Ε.), που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2238/1994, όπως η διάταξη αυτή ισχύει μετά τη δημοσίευση του νέου Κ.Φ.Ε. (ν. 4172/2013). Παραλλήλως, με την παράγραφο 12 (αναριθμηθείσα από 11 σε 12) του ίδιου άρθρου 72 του ν. 4172/2013 (νέου Κ.Φ.Ε.) προβλέφθηκε ένα ενδιάμεσο μεταβατικό στάδιο διαχειρίσεως όσων αφορολόγητων αποθεματικών είχαν σχηματισθεί μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου 2013 βάσει διατάξεων του προγενέστερου Κ.Φ.Ε. (ν. 2238/1994). Το μεταβατικό αυτό στάδιο περιελάμβανε δύο ειδικότερες ρυθμίσεις ανάλογα με το αν τα ως άνω αποθεματικά είχαν διανεμηθεί ή κεφαλαιοποιηθεί ή όχι μέχρι την 31.12.2013. Έτσι σε περίπτωση μεν διανομής ή κεφαλαιοποιήσεώς τους μέχρι την ημερομηνία αυτή τα ως άνω, σχηματισθέντα βάσει του προγενέστερου Κ.Φ.Ε. (ν. 2238/1994), αποθεματικά φορολογούνται αυτοτελώς με συντελεστή 15% και με την καταβολή του φόρου αυτού εξαντλείται κάθε φορολογική υποχρέωση τόσο του νομικού προσώπου όσο και των μετόχων ή εταίρων αυτού. Από δε την 1.1.2014 και εφεξής, τα προαναφερθέντα αποθεματικά, που δεν διανεμήθηκαν ή κεφαλαιοποιήθηκαν μέχρι την 31.12.2013, είτε συμψηφίζονται με ζημίες παρελθουσών χρήσεων μέχρις εξαντλήσεώς τους, είτε διανέμονται ή κεφαλαιοποιούνται, φορολογούμενα αυτοτελώς με συντελεστή 19%, εξαντλουμένης με την καταβολή του φόρου αυτού της φορολογικής υποχρεώσεως του νομικού προσώπου και των μετόχων ή εταίρων αυτού. Με τις ρυθμίσεις των ως άνω παρ. 12 και 13 του άρθρου 72 του ν. 4172/2013 (Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος) ο νομοθέτης επιδίωξε, ως είχε ευρεία ευχέρεια, την κατάργηση, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, της διατήρησης αφορολόγητων αποθεματικών από τα νομικά πρόσωπα του άρθρου 45 του εν λόγω Κώδικα, στα οποία περιλαμβάνονται και οι ημεδαπές ανώνυμες εταιρείες. Η δε βάσει των μεταβατικών διατάξεων της παρ. 12 του άρθρου 72 του ως άνω ν. 4172/2013 (Κ.Φ.Ε.) φορολογική μεταχείριση των αφορολόγητων αποθεματικών των νομικών προσώπων του άρθρου 45 του εν λόγω Κώδικα, που σχηματίστηκαν μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου 2013 και τα οποία προέρχονται από κέρδη που δεν φορολογήθηκαν κατά το χρόνο που προέκυψαν λόγω απαλλαγής αυτών, κατ’ εφαρμογή διατάξεων του προγενέστερου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 2238/1994), συνιστά ένταξή τους στο νέο φορολογικό καθεστώς που εισήχθη με τον ως άνω ν. 4172/2013 (νέο Κ.Φ.Ε.) στο οποίο, κατά τη διάταξη της παρ. 13 του άρθρου 72 αυτού, δεν προβλέπεται η δυνατότητα δημιουργίας και εντεύθεν διατήρησης αφορολόγητων αποθεματικών, πλην ειδικώς οριζόμενων εξαιρέσεων, εν αντιθέσει με τον προϋφιστάμενο Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 2238/1994), στον οποίο υπήρχε ειδική πρόβλεψη ως προς αυτό. Δεν αντίκειται δε στις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 78 του Συντάγματος η βάσει των διατάξεων της παρ. 12 του άρθρου 72 του ν. 4172/2013 (Κ.Φ.Ε.) κατάργηση του προϊσχύοντος νομοθετικού καθεστώτος που διείπε τα ως άνω αποθεματικά και η συνακόλουθη άμεση υποβολή αυτών σε φορολογία, καθ’ ο μέρος η θεσπιζόμενη με αυτές φορολογική υποχρέωση εκτείνεται πέραν του προηγουμένου της επιβολής έτους, καταλαμβάνοντας αποθεματικά που έχουν σχηματισθεί πριν από την 1.1.2012, διότι τα αποθεματικά αυτά δεν είχαν απαλλαγεί οριστικά της φορολογίας πριν από την έναρξη ισχύος των ως άνω διατάξεων αλλά είχαν, απλώς, υπαχθεί σε καθεστώς προσωρινής φορολογικής απαλλαγής μέχρι τη διανομή ή την κεφαλαιοποίησή τους ή τη διάλυση της επιχείρησης, οπότε θα ήσαν φορολογητέα. Εξάλλου, ο χρόνος υποβολής των εν λόγω αποθεματικών σε φορολογία, μετά την κατάργηση του ως άνω καθεστώτος προσωρινής φορολογικής απαλλαγής, δεν επιβάλλεται από το Σύνταγμα να εξαρτάται στο διηνεκές από τη βούληση του κάθε φορολογούμενου αλλά επιτρεπτώς ορίζεται από το νομοθέτη με την ως άνω μεταβατική ρύθμιση της παρ. 12 του άρθρου 72 του ν. 4172/2013 (Κ.Φ.Ε.), στο πλαίσιο της προαναφερόμενης ευρείας ευχέρειας που του παρέχεται για τη διαμόρφωση του φορολογικού συστήματος, κατ’ εκτίμηση των εκάστοτε κοινωνικοοικονομικών συνθηκών. (Μειοψ.). Λόγω της σπουδαιότητας του ζητήματος, η υπόθεση παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια.