Πρόσφατη νομολογία


16 Απρ 2025

ΣτΕ 472/2025 Τμ.Β: Νομολογία, βάσει της οποίας η άσκηση δικονομικού δικαιώματος ίσως δεν ευδοκιμήσει, δεν αποτελεί ανυπέρβλητο κώλυμα άσκησης του δικαιώματος αυτού

Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η αναίρεση της 1939/2019 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, με την οποία έγινε δεκτή έφεση του αναιρεσίβλητου, εξαφανίστηκε η 3391/2017 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών και, στη συνέχεια, έγινε δεκτή προσφυγή του αναιρεσίβλητου και ακυρώθηκε το …/29.8.2012 φύλλο ελέγχου φορολογίας εισοδήματος του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. Α΄ Αθηνών, με το οποίο είχε προσδιοριστεί το φορολογητέο εισόδημά του, για το οικονομικό έτος 2006, στο ποσό των 223.543,96 ευρώ, αντί του δηλωθέντος ποσού των 59.754,06 ευρώ, και είχε επιβληθεί σε βάρος του διαφορά κυρίου φόρου, ποσού 62.050,45 ευρώ, και πρόσθετος φόρος λόγω ανακρίβειας, ποσού 74.460,54 ευρώ. Με την πρωτόδικη απόφαση είχε απορριφθεί η ανωτέρω προσφυγή του αναιρεσίβλητου κατά του εν λόγω φύλλου ελέγχου. Με την 1738/2017 απόφαση της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκε ότι οι διατάξεις των άρθρων 11 του Ν. 3513/2006, 29 του Ν. 3697/2008, 10 του Ν. 3790/2009 και 82 του Ν. 3842/2010 αντίκεινται στις εξειδικεύουσες την –απορρέουσα από την αρχή του κράτους δικαίου– αρχή της ασφάλειας δικαίου διατάξεις των §§ 1 και 2 του άρθρου 78 του Συντάγματος, διότι παρατείνουν την προθεσμία παραγραφής φορολογικών αξιώσεων του Δημοσίου αναγομένων σε ημερολογιακά έτη προγενέστερα του προηγουμένου της δημοσιεύσεως των σχετικών νόμων έτους. Ειδικότερα, με την απόφαση αυτή έγιναν δεκτά τα εξής: Εκδήλωση της αρχής της ασφάλειας δικαίου, ειδικώς στο φορολογικό δίκαιο, αποτελούν οι θεσπιζόμενες με το άρθρο 78 του Συντάγματος ρυθμίσεις, κατά την έννοια των οποίων, η πρόβλεψη στον νόμο ότι με την πάροδο ορισμένου χρονικού διαστήματος παραγράφεται η αξίωση του Δημοσίου για τη βεβαίωση και επιβολή συγκεκριμένου φόρου συνιστά ουσιαστικό στοιχείο της οικείας φορολογικής ενοχής κατά την § 1 του ως άνω άρθρου 78. Ως ουσιαστικό δε στοιχείο της φορολογικής ενοχής, η διάρκεια της παραγραφής πρέπει να καθορίζεται εκ των προτέρων, ενώ μεταβολή της με την πρόβλεψη επιμηκύνσεως είναι δυνατή μόνον υπό τις προϋποθέσεις της § 2 του ανωτέρω άρθρου 78 του Συντάγματος, δηλαδή με διάταξη θεσπιζομένη το αργότερο το έτος που έπεται εκείνου, στο οποίο ανάγεται η φορολογική υποχρέωση. Κατά συνέπεια, διάταξη νόμου περί παρατάσεως χρόνου παραγραφής φορολογικών αξιώσεων, οι οποίες ανάγονται σε ημερολογιακό έτος προγενέστερο του προηγούμενου της δημοσιεύσεως του νόμου αυτού έτους, είναι ανίσχυρη ως αντικειμένη στην απορρέουσα από την αρχή του κράτους δικαίου αρχή της ασφάλειας δικαίου και στις εξειδικεύουσες αυτήν ειδικώς στο φορολογικό δίκαιο ανωτέρω συνταγματικές διατάξεις, για τον λόγο ότι θα τροποποιούσε, κατά τον τρόπο αυτόν, αναδρομικά σε βάρος των φορολογουμένων το νομοθετικό καθεστώς που ίσχυε κατά τον χρόνο στον οποίο ανάγονται οι φορολογικές τους υποχρεώσεις, όσον αφορά ουσιαστικό στοιχείο των εν λόγω υποχρεώσεων. Στην προκειμένη περίπτωση, ο αναιρεσίβλητος είχε, πάντως, τη δικονομική δυνατότητα να προβάλει παραδεκτώς ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου λόγο περί παραγραφής της σχετικής φορολογικής αξίωσης του Δημοσίου, ερειδόμενο στην αντισυνταγματικότητα της κατά τα ανωτέρω επιμήκυνσης της οικείας προθεσμίας παραγραφής. Εξάλλου, η μακροχρόνια επικράτηση, ως προς τη συμβατότητα με το Σύνταγμα διάταξης νόμου, ορισμένης νομολογιακής άποψης, ενόψει της οποίας η άσκηση δικονομικού δικαιώματος, όπως η προβολή λόγου προσφυγής περί παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου για την επιβολή φόρου, εμφανίζεται ως στερούμενη επαρκών πιθανοτήτων επίτευξης ευνοϊκού για τον προτιθέμενο να το ασκήσει δικονομικού αποτελέσματος, δεν αποτελεί ανυπέρβλητο κώλυμα άσκησης του δικαιώματος, ως μέσου επίτευξης του δικονομικού σκοπού του, αφού η νομολογιακή μεταβολή επί νομικού ζητήματος του οποίου η λύση προϋποθέτει την ερμηνεία κανόνα δικαίου, είναι αντικειμενικά πάντοτε ενδεχόμενη, ανεξαρτήτως φαινομένης παγιώσεως συγκεκριμένης ερμηνευτικής γνώμης. Κατόπιν τούτων, το ΣτΕ δέχτηκε την κρινόμενη αίτηση, η δε υπόθεση παραπέμφθηκε στο δικάσαν δικαστήριο για νέα κρίση.


Σύνδεσμος

ΣτΕ 472/2025 Τμ.Β - Πλήρες κείμενο »