31 Μαρ 2025
Με την υπό κρίση αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση της από 23.1.2023 Πρόσκλησης της ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία «Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας Δημοσίου Α.Ε.» που αφορά την υποβολή προσφοράς «για την πώληση γεωτεμαχίου με Α.Β.Κ. 254 στη Νέα Ηράκλεια του Δήμου Νέας Προποντίδος στο Νομό Χαλκιδικής (εκτάσεως 27.177,15 τ.μ.)». Τα «ρέματα» (ή «ρεύματα»), δηλαδή οι πτυχώσεις της επιφάνειας της γης, μέσω των οποίων συντελείται κυρίως η προς τη θάλασσα απορροή των πλεοναζόντων υδάτων της ξηράς, αποτελούν επιπλέον φυσικούς αεραγωγούς, μαζί δε με τη χλωρίδα και πανίδα τους είναι οικοσυστήματα με ιδιαίτερο μικροκλίμα που συμβάλλουν πολλαπλώς στην ισορροπία του περιβάλλοντος. Κατ’ ακολουθίαν, τα πάσης φύσεως υδατορέματα συμπεριλαμβάνονται μεταξύ των ουσιωδών στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος που προστατεύονται, σε όλη τους την έκταση και ανεξάρτητα από τις διαστάσεις τους, από το άρθρο 24 του Συντάγματος και, ως εκ τούτου, το κράτος υποχρεούται να τα διατηρεί στην φυσική τους κατάσταση προς διασφάλιση της απορροής των υδάτων και της λειτουργίας τους ως οικοσυστημάτων, επιτρέπεται δε μόνον η εκτέλεση των απολύτως αναγκαίων τεχνικών έργων διευθέτησης της κοίτης και των πρανών τους ώστε να διατηρείται η φυσική τους κατάσταση και να διασφαλίζεται η λειτουργία τους. Εν προκειμένω, η προσβαλλόμενη Πρόσκληση του ΤΑΙΠΕΔ για υποβολή προσφορών από ιδιώτες με σκοπό την μεταβίβαση κατά κυριότητα του γεωτεμαχίου ΑΒΚ 254 αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη, προσβλητή με αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας από τον αιτούντα Δήμο, ο οποίος είναι τρίτος σε σχέση με την διαγωνιστική διαδικασία. Και τούτο, διότι από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι στο προς μεταβίβαση ακίνητο περιλαμβάνεται ρέμα, κατά ένα μέρος οριοθετημένο και κατά άλλο μέρος μη οριοθετημένο, το οποίο, ανεξαρτήτως του εάν ανήκει κατά κυριότητα στο Δημόσιο ή στον Δήμο Νέας Προποντίδας (ζήτημα το οποίο εμπίπτει στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων), πάντως, υφ’ οιανδήποτε εκδοχή, ενόψει της ειδικής συνταγματικής προστασίας των ρεμάτων (άρθρο 24 του Συντάγματος) και του επιτελούμενου από αυτά άμεσου δημόσιου σκοπού, ανήκει στη δημόσια κτήση και, συνεπώς, το ΤΑΙΠΕΔ, επιχειρώντας την μεταβίβασή του κατά κυριότητα σε ιδιώτη, ασκεί δημόσια εξουσία. Εξάλλου, η υπ’ αριθμ. 247/4.3.2014 απόφαση της Διυπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων περί μεταβίβασης της κυριότητας του γεωτεμαχίου ΑΒΚ254 από το Ελληνικό Δημόσιο στο ΤΑΙΠΕΔ δεν έχει την έννοια της μεταβολής του χαρακτήρα του ρέματος ως πράγματος ανήκοντος στη δημόσια κτήση ούτε της μετάθεσής του στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου, διότι το ρέμα που ανήκει κατά κυριότητα στο Δημόσιο ή σε Δήμο περιλαμβάνεται στη δημόσια κτήση λόγω της φύσης του και του συνταγματικού σκοπού που επιτελεί για όσο χρόνο διατηρεί τα φυσικά χαρακτηριστικά του ως ρέματος (Μειοψ.). Ο καθορισμός του επίμαχου παλαιού αιγιαλού πραγματοποιήθηκε πριν την έναρξη ισχύος του νόμου 4607/2019 και, επομένως, κατά τα κριθέντα στην 2375/2022 απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, ακόμα και υπό την ισχύ του νόμου αυτού δεν απέκτησε τον χαρακτήρα του κοινοχρήστου. Εξάλλου, ήδη ισχύει το άρθρο 6 § 5 Ν. 5092/2024, σύμφωνα με το οποίο ο παλαιός αιγιαλός ανήκει στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου. Κατά συγκλίνουσα γνώμη, ο παλαιός αιγιαλός που περιλαμβάνεται στο γεωτεμάχιο ΑΒΚ 254, την πώληση του οποίου αφορά η προσβαλλόμενη Πρόσκληση του ΤΑΙΠΕΔ, και οποίος καθορίστηκε πριν από την έναρξη ισχύος του Ν. 4607/2019, δηλαδή πριν από τις 24.4.2019, δεν αποτελεί κοινόχρηστο πράγμα, όπως εσφαλμένως υπολαμβάνει ο αιτών Δήμος, αλλά ανήκει στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου, με συνέπεια η ένδικη διαφορά που δημιουργείται από την αμφισβήτηση της νομιμότητας της προσβαλλόμενης πρόσκλησης για την υποβολή προσφοράς με σκοπό τη σύναψη σύμβασης ιδιωτικού δικαίου να είναι ιδιωτική και να εμπίπτει στην κατά το άρθρο 94 § 2 του Συντάγματος δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων επί των ιδιωτικών διαφορών. Το ΤΑΙΠΕΔ, εφόσον δεν έχει την εξουσία μεταβίβασης κατά κυριότητα σε ιδιώτες πραγμάτων που ανήκουν στη δημόσια κτήση, παρανόμως επιχειρεί με την προσβαλλόμενη Πρόσκληση την μεταβίβαση σε τρίτο του επίμαχου ακινήτου υπολαμβάνοντας ότι πρόκειται για πρώην δημόσιο κτήμα που ανήκει στο σύνολό του στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου, καθ’ όσον, κατά το μέρος κατά το οποίο στην μεταβίβαση αυτή περιλαμβάνεται ρέμα, το οποίο ανήκει στη δημόσια κτήση, η μεταβίβαση δεν είναι νόμιμη. Για τον λόγο αυτό, το ΣτΕ έκρινε ότι η προσβαλλόμενη Πρόσκληση θα έπρεπε να ακυρωθεί εν μέρει, ήτοι κατά το μέρος που περιλαμβάνει ρέμα, οριοθετημένο και μη οριοθετημένο, που ανήκει στη δημόσια κτήση. (Μειοψ.). Λόγω της σπουδαιότητας του τιθέμενου ζητήματος της δικαιοδοσίας ενόψει των αντίθετων γνωμών που διατυπώθηκαν, το Τμήμα έκρινε ότι η υπόθεση έπρεπε να παραπεμφθεί στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου, σύμφωνα με το άρθρο 14 § 5 Π.Δ. 18/1989.