Πρόσφατη νομολογία


3 Απρ 2025

ΣτΕ 275/2025 Τμ.Δ: Προδικαστικό ερώτημα προς το ΔΕΕ για τον χρόνο χορήγησης κρατικής ενίσχυσης επί δικαστικής αναγνώρισης του αιτήματος μετά τη λήξη ισχύος του καθεστώτος

Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση της …/19.2.2020 απόφασης του Αντιπεριφερειάρχη Οικονομικών της Περιφέρειας Αττικής, με την οποία απορρίφθηκε αίτηση υπαγωγής επενδυτικού σχεδίου της αιτούσας εταιρείας, στη θέση της οποίας υπεισήλθε, κατόπιν συγχωνεύσεως με απορρόφηση, ήδη η εταιρεία «… Α.Ε.», στη δεύτερη προκήρυξη του καθεστώτος ενισχύσεων «Γενική Επιχειρηματικότητα» του ν. 4399/2016. Η επένδυση αφορά σχέδιο για την εγκατάσταση στη μονάδα της επιχείρησης στον Ασπρόπυργο Αττικής νέας γραμμής παραγωγής με στόχο τη διαφοροποίηση της παραγωγής της. Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν δύναται να τεθεί, κατ’ αρχήν, ζήτημα λυσιτέλειας της κρινόμενης αιτήσεως ή αντικειμένου της δίκης από την άποψη της τυχόν εξάντλησης του προϋπολογισμού της οικείας προκήρυξης ή της ολοκλήρωσης του επενδυτικού προγράμματος μέχρι το χρόνο συζήτησης της υπόθεσης, προκειμένου να διασφαλιστεί πλήρως η αποτελεσματική άσκηση του δικαιώματος έννομης προστασίας (άρθρα 20 § 1 Συντ. και 47, σε συνδυασμό με το άρθρο 51 ΧΘΔ). Σε περίπτωση δε δικαστικής απόφασης, που οδηγεί τελικώς σε αποδοχή αιτήματος υπαγωγής στο οικείο καθεστώς, η Διοίκηση οφείλει να καταβάλει την ενίσχυση και να πράξει ό,τι είναι αναγκαίο για την πλήρη συμμόρφωση προς τη δικαστική απόφαση, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και το αναδρομικό κατά το ελληνικό δίκαιο αποτέλεσμα της ακύρωσης, τηρουμένων, όμως, των διατάξεων του ενωσιακού δικαίου περί κρατικών ενισχύσεων. Κατά την έννοια του άρθρου 107 § 1 ΣΛΕΕ, αλλά και το γράμμα του άρθρου 2 περ. 28 του Γ.Α.Κ. (Γενικού Απαλλακτικού Κανονισμού), για τους σκοπούς του δικαίου των κρατικών ενισχύσεων οι ενισχύσεις θεωρείται ότι «χορηγούνται» στο χρονικό σημείο, κατά το οποίο η εφαρμοστέα εθνική νομοθεσία αναγνωρίζει στο δικαιούχο το δικαίωμα λήψεώς τους, απόκειται, επομένως, στο εθνικό δικαστήριο να προσδιορίσει με γνώμονα το εφαρμοστέο εθνικό δίκαιο τον χρόνο, κατά τον οποίο πρέπει να θεωρηθεί ότι χορηγήθηκε η επίμαχη ενίσχυση. Προς το σκοπό αυτό το εθνικό δικαστήριο πρέπει να λάβει υπ’ όψιν το σύνολο των προϋποθέσεων που θέτει το εθνικό δίκαιο για τη χορήγηση της ενίσχυσης. Δεν ασκεί επιρροή ο χρόνος της πραγματικής καταβολής της ενίσχυσης. Το καθοριστικό στοιχείο για να διαπιστωθεί το χρονικό σημείο χορήγησης μίας ενίσχυσης στους δικαιούχους είναι η κτήση βέβαιου δικαιώματος λήψης της ενίσχυσης και αντίστοιχη δέσμευση του Κράτους να τη χορηγήσει, δεδομένου ότι σε αυτό ακριβώς το σημείο μπορεί ένα μέτρο να επιφέρει στρέβλωση του ανταγωνισμού ικανή να επηρεάσει το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών κατά την έννοια του άρθρου 107 § 1 ΣΛΕΕ. Οι ενισχύσεις, που προβλέπονται στο καθεστώς «Γενική Επιχειρηματικότητα», εν όψει της όλης νομοθετικής ρύθμισης του συγκεκριμένου καθεστώτος, στο οποίο οι προϋποθέσεις κτήσης του δικαιώματος ενίσχυσης προσδιορίζονται κατά τρόπο σαφή, χορηγούνται, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων του άρθρου 107 § 1 ΣΛΕΕ και του άρθρου 2 περ. 28 του Γ.Α.Κ., κατά το χρόνο που ο δικαιούχος συμπληρώνει το σύνολο των προϋποθέσεων κτήσεως του σχετικού δικαιώματος, ο οποίος είναι, κατ’ αρχήν, ο χρόνος έκδοσης της απόφασης που δέχεται ή απορρίπτει το αίτημα χορήγησής της. Επομένως, δεν ασκεί επιρροή στην τελευταία περίπτωση, της απορριπτικής απόφασης, ο μεταγενέστερος χρόνος δημοσίευσης της δικαστικής απόφασης, που αναγνωρίζει την τυχόν παράνομη απόρριψη του αιτήματος. Συνεπώς, δεν είναι κρίσιμο από την άποψη αυτή ούτε και το ζήτημα του αναδρομικού ή μη αποτελέσματος της ακυρωτικής δικαστικής απόφασης. Τα ανωτέρω δε ισχύουν, δεδομένου ότι, υπό τις περιστάσεις αυτές, η έκδοση της δικαστικής απόφασης και, περαιτέρω, ο χρόνος επενέργειας των αποτελεσμάτων της συνάπτονται με την ικανοποίηση του αιτήματος καταβολής της ενίσχυσης και δεν συνδέονται με αίτημα χορήγησής της. Μετά την 31η.12.2022, ημερομηνία λήξης ισχύος του καθεστώτος «Γενική Επιχειρηματικότητα», δεν επιτρέπεται, κατ’ αρχήν, η έκδοση αποφάσεων υπαγωγής στο εν λόγω καθεστώς ενισχύσεων και χορήγησης ενίσχυσης. Δεν πρόκειται, όμως, για χορήγηση κρατικής ενίσχυσης στη περίπτωση, κατά την οποία μετά την πάροδο της ανωτέρω προθεσμίας κριθεί με δικαστική απόφαση η παρανομία διοικητικής πράξης απόρριψης της αιτήσεως χορήγησης ενίσχυσης, που είχε εκδοθεί εντός της προθεσμίας αυτής. Συνεπώς, δεν δύναται να τεθεί ζήτημα χορήγησης με τη δικαστική αυτή απόφαση παράνομης κρατικής ενίσχυσης και λυσιτέλειας της οικείας αίτησης ακυρώσεως από την άποψη αυτή. Με βάση τα ανωτέρω, το ΣτΕ έθεσε ενώπιον του ΔΕΕ τα εξής προδικαστικά ερωτήματα: α) Έχει το άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ και το άρθρο 2 § 28 του Γ.Α.Κ. την έννοια ότι κρατική ενίσχυση, όπως η προβλεπόμενη στο ανωτέρω καθεστώς ενισχύσεων, “χορηγείται” κατά το χρονικό σημείο, κατά το οποίο ο ενδιαφερόμενος συγκεντρώνει το σύνολο των τιθέμενων από την προκήρυξη προϋποθέσεων για τη λήψη της, το οποίο εν προκειμένω ταυτίζεται με το χρονικό σημείο κατά το οποίο η αρμόδια αρχή αποφαίνεται επί της σχετικής αιτήσεως, ακόμα και στη περίπτωση κατά την οποία η συνδρομή των σχετικών προϋποθέσεων διαπιστώνεται κατόπιν δικαστικής απόφασης, που εκδίδεται μετά τη λήξη της προβλεπόμενης προθεσμίας χορήγησης της ενίσχυσης και με την οποία ακυρώνεται πράξη απορριπτική αιτήσεως; β) Ή, αντιθέτως, η κτήση βέβαιου δικαιώματος λήψης της ενίσχυσης ανάγεται στο χρόνο έκδοσης της σχετικής δικαστικής απόφασης, με αποτέλεσμα να πρόκειται σε μία τέτοια περίπτωση για χορήγηση με την ίδια τη δικαστική απόφαση παράνομης “νέας ενίσχυσης”; γ) Η απάντηση στο ερώτημα διαφοροποιείται, αναλόγως εάν κατά την οικεία εθνική έννομη τάξη, όπως συμβαίνει στην ελληνική, η ακύρωση ως παράνομης της διοικητικής αυτής πράξεως έχει αναδρομικό αποτέλεσμα ή ενεργεί μόνον για το μέλλον;


Σύνδεσμος

ΣτΕ 275/2025 Τμ.Δ - Πλήρες κείμενο »