15 Ιαν 2025
Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση της 103036/29.11.2023 απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού Εσωτερικών, κατ’ επίκληση της οποίας εξαιρέθηκαν από την προβλεπόμενη στα άρθρα 27 και 29 του Ν. 5056/2023 αυτοδίκαιη κατάργηση ή λύση (ανάλογα με τη διάκριση του νόμου) Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ν.π.δ.δ.) και δημοτικές κοινωφελείς επιχειρήσεις Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (O.T.A.) α΄ βαθμού. Η ακύρωση ζητήθηκε καθ’ ο μέρος με την προσβαλλόμενη απόφαση απερρίφθη σιωπηρώς η 792/8.11.2023 αίτηση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Πατρέων και δεν εξαιρέθηκε από την αυτοδίκαιη κατάργηση που προβλέπεται στο άρθρο 27 του Ν. 5056/2023 το δεύτερο εκ των αιτούντων ν.π.δ.δ., με την επωνυμία «Κοινωνικός Οργανισμός Δήμου Πατρέων» (Κ.Ο.ΔΗ.Π.). Οι ρυθμίσεις του ν. 5056/2023, με τις οποίες ο νομοθέτης εχώρησε στην αναδιάρθρωση της δομής και οργάνωσης των Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού, δια της αυτοδίκαιης κατάργησης ή λύσης (επερχομένης στις 31.12.2023) όλων των ν.π.δ.δ. και των κοινωφελών επιχειρήσεων των Δήμων και την ανάληψη των αρμοδιοτήτων που ασκούσαν από τους οικείους Δήμους, δεν είναι αντίθετες προς το άρθρο 102 του Συντάγματος, αφ’ ενός μεν διότι ο νομοθέτης είναι αρμόδιος να καθορίζει τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των Ο.Τ.Α., ο δε δικαστικός έλεγχος των σχετικών επιλογών, οι οποίες εν προκειμένω τεκμηριώνονται επαρκώς σε όσα διαλαμβάνονται αναλυτικά στη σχετική αιτιολογική έκθεση, είναι έλεγχος ορίων, αφ’ ετέρου δε στην ένδικη περίπτωση, οι αρμοδιότητες των καταργουμένων νομικών προσώπων, η λειτουργία των οποίων δεν κατοχυρώνεται συνταγματικώς, δεν μεταφέρονται σε όργανα της κεντρικής εξουσίας αλλά ασκούνται εφεξής από τον Δήμο υπό την εποπτεία του οποίου λειτουργούσε το καταργούμενο νομικό πρόσωπο. Εξ άλλου, για την άσκηση των αρμοδιοτήτων αυτών προβλέπεται το μεν η μεταφορά του συνόλου του προσωπικού του νομικού προσώπου στον οικείο Δήμο, το δε η πραγματοποίηση των αναγκαίων οργανωτικών μεταβολών, ώστε αυτός να δυνηθεί ανταποκριθεί στις επερχόμενες οργανωτικές αλλαγές. Τέλος δε, παρέχεται η δυνατότητα, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, της διατήρησης νομικών προσώπων με απόφαση του Υπουργού των Εσωτερικών, εφ’ όσον πληρούνται οι όροι που θέτει ο νόμος. Η σχετική υπουργική απόφαση, η οποία είναι προϊόν εξατομικευμένης και ειδικής κρίσης, έχει τον χαρακτήρα ατομικής διοικητικής πράξης, εφ’ όσον εκδίδεται κατόπιν σχετικού αιτήματος του ενδιαφερόμενου Δήμου ο οποίος επιδιώκει τη διατήρηση της λειτουργίας συγκεκριμένου νομικού προσώπου, κατόπιν εξέτασης και αξιολόγησης ποιοτικών και ποσοτικών πραγματικών στοιχείων που αφορούν αυτό το ίδιο το νομικό πρόσωπο, και τα οποία περιέχονται στη σχετική αίτηση του Δήμου, προκειμένου να διακριβωθεί η πλήρωση των προϋποθέσεων του νόμου. Εξ άλλου, με την ως άνω απόφαση δεν δημιουργείται το πρώτον νέα κατάσταση επηρεάζουσα τους διοικουμένους, αφού στην περίπτωση που η αίτηση γίνει δεκτή συνεχίζεται, με τους αυτούς όρους, η ήδη από καιρού αρξαμένη λειτουργία του νομικού προσώπου, ενώ στην περίπτωση που το αίτημα απορριφθεί η κατάργησή του επέρχεται ευθέως από τον νόμο. Επίσης, ο τρόπος της οργάνωσης και λειτουργίας των Δήμων, που δεν αποτελεί τοπική υπόθεση, αλλά γενικότερης σημασίας ζήτημα, δεν εντάσσεται στη συνταγματικώς κατοχυρωμένη διοικητική αυτοτέλεια των δήμων, αλλά ρυθμίζεται από τον νόμο ή την κανονιστικώς δρώσα διοίκηση. Περαιτέρω, είναι συνταγματικώς επιτρεπτή η διά νόμου, εντός του πλαισίου συνολικού επανακαθορισμού του τρόπου άσκησης των αρμοδιοτήτων των Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού, κατάργηση, ακόμη και σε ευρεία κλίμακα ή και ολικώς, ν.π.δ.δ. και κοινωφελών επιχειρήσεών των Δήμων, με την προϋπόθεση ότι οι αναφερόμενες σε τοπικές υποθέσεις αρμοδιότητές τους θα ασκούνται στο μέλλον από τους ίδιους τους Ο.Τ.Α. Εφ’ όσον δε ο καθορισμός του τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας των δημοτικών υπηρεσιών, καθώς και η σύσταση, διατήρηση ή κατάργηση νομικών προσώπων των Ο.Τ.Α. που λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο μεταβολής του τρόπου οργάνωσης των πρωτοβάθμιων Ο.Τ.Α. εν γένει, δεν αποτελούν τοπικές υποθέσεις, αλλά γενικότερης σημασίας θέματα, δεν υφίσταται συνταγματική υποχρέωση να ζητείται, η προηγούμενη γνώμη των τυχόν θιγομένων οργανισμών, των κατοίκων ή των εκλογέων τους. Το αντίθετο δεν δύναται να συναχθεί από τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας διότι η άσκηση των αρμοδιοτήτων των Ο.Τ.Α. στο πλαίσιο της «τοπικής αυτονομίας» τελεί πάντοτε υπό την επιφύλαξη των ορισμών του Συντάγματος και του νόμου. Με τα δεδομένα αυτά, δεν υφίσταται παραβίαση των συνταγματικών αρχών που απορρέουν από τις διατάξεις των άρθρων 26, 101 και 103 του Συντάγματος. Ο Υπουργός Εσωτερικών, όμως, οφείλει να αποφαίνεται επί αιτημάτων Δήμων που υποβάλλονται σύμφωνα με το άρθρο 52 του νόμου, συνοδεύονται με στοιχεία και έχουν ως αντικείμενο την εξαίρεση από την κατάργηση συγκεκριμένου νομικού προσώπου. Για τον λόγο αυτόν ακυρώθηκε η σιωπηρή απόρριψη του αιτήματος που είχε υποβάλει ο αιτών Δήμος.