Ερμηνευτικά ζητήματα που αναφύονται από τη ρύθμιση του άρθρου 83 Ν. 4790/2021 όσον αφορά την επαναλειτουργία των πολιτικών δικαστηρίων*

Παναγιώτης Σ. Γιαννόπουλος,

Επίκουρος Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ

 

1. Προοίμιο

Με τη ρύθμιση του άρθρου 83 Ν. 4790/2021 ο νομοθέτης επιχείρησε να αντιμετωπίσει το πλήθος των ερμηνευτικών προβλημάτων που ανέκυψαν εξαιτίας της αναστολής της λειτουργίας των δικαστηρίων από τον Οκτώβριο του 2020 και εντεύθεν. Η ρύθμιση κατά τα ουσιώδη σημεία της επιχειρεί να αντιγράψει το μάλλον επιτυχημένο πρότυπο του άρθρου 74 Ν. 4690/2020, που ρύθμισε την επαναλειτουργία των δικαστηρίων μετά την αναστολή της περιόδου 16.3.2020-31.5.2020[1], με κατ’ ιδίαν αποκλίσεις οι οποίες εν μέρει μόνον δικαιολογούνται από το γεγονός ότι στη δεύτερη περίοδο της πανδημίας η αναστολή της λειτουργίας των δικαστηρίων δεν υπήρξε ενιαία και καθολική[2].

2. Προθεσμίες άσκησης ενδίκων βοηθημάτων και μέσων

Σύμφωνα με το άρθρο 83 § 1 α, το χρονικό διάστημα μεταξύ της 7.11.2020 και της 5.4.2021 (όπως αποσαφηνίσθηκε με το άρθρο 25 Ν. 4792/2021[3]) δεν υπολογίζεται στις προθεσμίες για την άσκηση ενδίκων βοηθημάτων και μέσων. Η διάταξη δεν ποιεί περαιτέρω διακρίσεις ανάλογα με τη φύση και είδος του ενδίκου βοηθήματος ή τη διαδικασία κατά την οποία εισάγεται. Καταλαμβάνονται, επομένως, και κάθε είδους ανακοπές ΚΕΔΕ, κατά πρωτοκόλλων διοικητικής αποβολής κ.ο.κ. εφόσον αυτές υπάγονται στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων.

Το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 83 § 2 Ν. 4790/2021 πάντως καταλαμβάνει, ενόψει της συστηματικής ένταξης της ρύθμισης, στο άρθρο που ρυθμίζει την επαναλειτουργία των πολιτικών δικαστηρίων, ένδικα βοηθήματα και μέσα που εισάγονται ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων. Από την αντιδιαστολή της διατύπωσης του άρθρου 83 § 1 α προς τα στ. β, γ, δ και ε’ συνάγεται ότι εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της ρύθμισης: α) οι δικονομικές προθεσμίες των άρθρων 215, 237, 238 ΚΠολΔ στη νέα τακτική διαδικασία, β) οι προθεσμίες των άρθρων 4 ΣΤ, Η, Θ, Ι, ΙΑ, ΙΒ, ΙΣΤ του Ν. 3869/2010, όπως διαμορφώθηκαν με το Ν. 4745/2020., γ) η προθεσμία του άρθρου 4 Δ Ν. 3869/2010, δ) οι προθεσμίες που αφορούν το Ν. 4307/2014, για τις οποίες εφαρμόζονται οι ειδικότερες οικείες ρυθμίσεις των επόμενων παραγράφων.

Αν και η ρύθμιση δεν διακρίνει μεταξύ προπαρασκευαστικών προθεσμιών και προθεσμιών ενέργειας, η δυνατότητα εφαρμογής της (ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη δεκαήμερη παράταση) παρίσταται αμφίβολη στην περίπτωση των προπαρασκευαστικών προθεσμιών, όπως π.χ. στην περίπτωση των προθεσμιών του άρθρου 591 § 1 β’, 591 § 1 ζ’ ΚΠολΔ. Συχνά βέβαια το ζήτημα θα στερείται πρακτικού ενδιαφέροντος (π.χ. επειδή η κρίσιμη δικάσιμος ματαιώθηκε τελικά λόγω της αναστολής). Στις υπόλοιπες περιπτώσεις η εφαρμογή της ρύθμισης θα παρίσταται αδύνατη για πρακτικούς λόγους, ιδίως σε ό,τι αφορά την παράταση. Το ίδιο θα πρέπει να γίνει δεκτό και στην περίπτωση που η δικάσιμος αναφοράς κείται πέραν της 6.4.2021· άλλωστε στις περιπτώσεις των προπαρασκευαστικών προθεσμιών για την άσκηση αντέφεσης, πρόσθετων λόγων έφεσης και αναίρεσης, κατάθεσης προτάσεων αναίρεσης και κατάθεσης προτάσεων στην παλαιά τακτική διαδικασία, ο νομοθέτης περιέλαβε ειδικότερες νομοθετικές ρυθμίσεις (83 §§ 6, 9 και 10), η διατύπωση των οποίων είναι εν τοις πράγμασι ασύμβατη προς την εξεταζόμενη ρύθμιση.

Το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 83 § 1 Ν. 4790/2021 καταλαμβάνει προθεσμίες ενδίκων βοηθημάτων και μέσων οι οποίες καταλήφθηκαν από την αναστολή της περιόδου 7.11.2020-5.4.2021, είτε επειδή αφετηριάσθηκαν πριν τις 7.11.2020, είτε επειδή το αφετήριο γεγονός της προθεσμίας έλαβε χώρα στη διάρκεια της αναστολής (π.χ. δημοσίευση απόφασης στη διάρκεια της αναστολής, επίδοση διαταγής πληρωμής πριν την έναρξη της αναστολής). Ελλείψει σχετικών διακρίσεων στο νόμο, εφαρμόζεται και στις καταχρηστικές προθεσμίες των ένδικων μέσων (518 § 2, 564 § 3 ΚΠολΔ). Ως προς τις τελευταίες, η αναστολή αναπτύσσει τα αποτελέσματα της, ανεξάρτητα από το χρόνο λήξης της προθεσμίας. Επομένως, οι ημέρες της αναστολής δεν προσμετρώνται ακόμη και στην περίπτωση που η λήξη π.χ. της καταχρηστικής προθεσμίας επέρχεται σε απώτερο χρόνο.

Αντίθετα, προθεσμίες οι οποίες δεν κατελήφθησαν καθόλου από την αναστολή της λειτουργίας των δικαστηρίων δεν καταλαμβάνονται από τη ρύθμιση. Είναι νοητό επομένως να ανακύψουν εδώ ακόμη και κάποιες αξιοσημείωτες στρεβλώσεις, όπως π.χ. ότι η προθεσμία της έφεσης κατά απόφασης που επιδόθηκε στις 5.11.2020 θα λήγει εκ των πραγμάτων μεταγενέστερα από την προθεσμία άσκησης έφεσης κατά απόφασης η οποία επιδόθηκε στις 7.4.2021 (αφού η τελευταία δεν λαμβάνει την δεκαήμερη παράταση του τελευταίου εδ. του άρθρου 83 § 1 α).

Από τη διατύπωση της διάταξης φαίνεται εύλογο να υπομνησθεί ότι προκειμένου για ένδικα μέσα, κρίσιμη είναι η προθεσμία που πράγματι ανεστάλλει. Έτσι π.χ. αν πριν την αναστολή της λειτουργίας των δικαστηρίων είχε αφετηριασθεί η καταχρηστική προθεσμία αλλά στη συνέχεια επιδόθηκε η απόφαση μετά την επανέναρξη της λειτουργίας των πολιτικών δικαστηρίων (6.4.2021), τότε η γνήσια προθεσμία ενέργειας (π.χ. του άρθρου 518 § 1 ΚΠολΔ), υπολογίζεται κατά τις γενικές διατάξεις και χωρίς την παράταση.

Όσον αφορά τις δικονομικές προθεσμίες που καταλήφθηκαν από την παραπάνω αναστολή, παρέχεται επιπλέον προθεσμία 10 ημερών από την προβλεπόμενη λήξη τους. Ο νομοθέτης παρέλειψε να προσδιορίσει την «προβλεπόμενη λήξη» της προθεσμίας και ειδικότερα να εξειδικεύσει αν η ρύθμιση αναφέρεται στην προβλεπόμενη λήξη της προθεσμίας χωρίς να προσμετρούνται οι ημέρες της αναστολής ή στη λήξη της προθεσμίας όπως αυτή διαμορφώνεται μετά την αφαίρεση των ημερών της αναστολής. Ορθότερο και συνεπέστερο προς στη λειτουργία της αναστολής, όπως αυτή διαμορφώνεται στη ρύθμιση, είναι να γίνει δεκτή η δεύτερη εκδοχή. Επομένως, αν η απόφαση επιδόθηκε στις 2.11.2020 η προθεσμία ενέργειας για την άσκηση έφεσης θα έληγε κανονικά στις 29.4.2021, μαζί όμως με την παράταση η τελική λήξη της προθεσμίας τοποθετείται στις 10.5.2021. Mutatis mutandis τα ίδια ισχύουν και για τις υπόλοιπες προθεσμίες. Εφόσον ο νόμος δεν διακρίνει εξάλλου, η δεκαήμερη παράταση εφαρμόζεται χωρίς διάκριση ακόμη και στις περιπτώσεις σύντομων προθεσμιών όπως π.χ. η δεκαήμερη προθεσμία για την άσκηση έφεσης (734 § 3 ΚΠολΔ), η οποία θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι παρατείνεται κατά δέκα ημέρες.

Από προφανή φραστική αστοχία της διάταξης, τοποθετείται το χρονικό σημείο της αναστολής των προθεσμιών στις 6.11.2020, παρά το γεγονός ότι σε ορισμένες περιφερειακές ενότητες είχαν εκδοθεί ΚΥΑ, οι οποίες προέβλεπαν ανάλογη ρύθμιση από προγενέστερα χρονικά σημεία, όπως π.χ. στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης (Δ1α/Γ.Π.οικ. 69239/29.10.2020) και των Σερρών (Δ1α/ΓΠ.οικ.68952/28.10.2020). Ενόψει της προφανούς φραστικής αστοχίας της εξεταζόμενης διάταξης, παρίσταται συνεπές ερμηνευτικά να γίνει δεκτό πως στις περιπτώσεις αυτές η αναστολή επέρχεται από το χρονικό σημείο που προβλέπει η εκάστοτε ΚΥΑ, για τη συγκεκριμένη Περιφερειακή ενότητα. Η θέση αυτή έχει ήδη υιοθετηθεί εύστοχα από την Πράξη Διευθύνοντος Εφετείου Θεσσαλονίκης 13/2021[4]. Με δεδομένο πάντως ότι το κανονιστικό έρεισμα της τελευταίας παρίσταται αμφίβολο, σκόπιμη παραμένει de lege ferenda η ρητή αποσαφήνιση του θέματος σε επόμενη νομοθετική πρωτοβουλία.

Όπως και η ρύθμιση του άρθρου 74 Ν. 4690/2020[5], το άρθρο 83 § 1 α δεν θέτει εκποδών τις υπόλοιπες σχετικές ρυθμίσεις του Κώδικα ή τυχόν ειδικών νόμων, όπως π.χ. του άρθρου 147 ΚΠολΔ ή το άρθρο 9 Ν. 4640/2019 (αναστολή δικονομικών προθεσμιών λόγω προσφυγής σε ΥΑΣ ή διαμεσολάβηση). Νοητή είναι ακόμη η παράταση δικονομικής προθεσμίας κατ’ άρθρο 148 ΚΠολΔ. Επιπλέον διατηρείται η ενέργεια τυχόν αναστολής που χορηγήθηκε υπό το Ν. 4640/2020, ζήτημα που εμφανίζει αξιόλογη πρακτική σημασία στην περίπτωση των καταχρηστικών προθεσμιών των ένδικων μέσων.

Στην περίπτωση των καταχρηστικών προθεσμιών για την άσκηση ενδίκων μέσων (518 § 2, 564 § 3) που διατυπώνονται σε έτη καθώς και στην περίπτωση δικονομικών προθεσμιών που εκφράζονται σε μήνες (π.χ. 103, 214, 899 § 2, 954 § 2), τίθεται το ζήτημα για τον ενδεδειγμένο τρόπο υπολογισμού της διαδρομής της σωζόμενης προθεσμίας μετά την αναστολή. Ουσιαστικά, ο προβληματισμός αναφύεται εδώ ενόψει του γεγονότος ότι λόγω της αναστολής προθεσμίες οι οποίες αρχικά εκφραζόταν σε έτη ή μήνες, έχουν μετασχηματισθεί εκ του αποτελέσματος σε προθεσμίες αποτελούμενες από μήνες και ημέρες. Δοθέντος ότι ο νομοθέτης παρέλειψε να περιλάβει ειδική ρύθμιση στο άρθρο 83 Ν. 4790/2021, διαφαίνεται ασφαλέστερη η αντιμετώπιση του προβλήματος μέσω της προσφυγής στη ρύθμιση του άρθρου 145 § 5 ΚΠολΔ (και αντίστοιχα, ως προς τις αποσβεστικές προθεσμίες στο άρθρο 244 εδ. β’ ΑΚ) με αφετηρία υπολογισμού του υπολοίπου της προθεσμίας την 6.4.2021.

Κατά τα λοιπά στο μέτρο που η διάταξη δεν διακρίνει η εμβέλεια της αναστολής καταλαμβάνει τις προθεσμίες, ανεξάρτητα από το αν στην έδρα του εκάστοτε δικαστικού σχηματισμού ίσχυε ολική ή μερική αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων.

3. Προθεσμίες διενέργειας διαδικαστικών πράξεων κατά τη νέα τακτική διαδικασία

Όσον αφορά τις προθεσμίες της νέας τακτικής διαδικασίας (215, 237, 238 ΚΠολΔ) το άρθρο 83 § 1 β, εισάγει ειδική ρύθμιση που περιορίζει την αναστολή, μόνον σε εκείνα τα χρονικά διαστήματα κατά τα οποία ίσχυε στην έδρα του οικείου δικαστηρίου ολική αναστολή λειτουργίας των κατά τόπους δικαστικών σχηματισμών. Π.χ. στη Θεσσαλονίκη εξαιρούνται τα διαστήματα από 30.10.2020 έως 27.11.2020 και από 4.3.2020 έως 19.3.2020.

Η εμβέλεια της ρύθμισης καταλαμβάνει την προθεσμία επίδοσης του δικογράφου της αγωγής (215.2 ΚΠολΔ), της κατάθεσης προτάσεων, προσθήκης (237 ΚΠολΔ) καθώς και για την άσκηση ανταγωγών, παρεμβάσεων, προσεπικλήσεων κ.λπ. (238 ΚΠολΔ).

Όπως συνάγεται ευθέως από την αντιδιαστολή μεταξύ των στ. α’ και β’ του άρθρου 83 Ν. 4790/2021, όσον αφορά τις προθεσμίες της νέας τακτικής διαδικασίας δεν παρέχεται δεκαήμερη παράταση. Αμφίβολη είναι η τύχη της παράτασης της προθεσμίας κατά επτά ημέρες που χορηγήθηκε με την ΚΥΑ Δ1α/Γ.Π.οικ. 17698/2021[6], αποκλειστικά και μόνον για τις περιπτώσεις όπου οι προθεσμίες των άρθρων 215, 237, 238 ΚΠολΔ, έληγαν μεταξύ της  22.3.2021 και 26.3.2021. Σημειώνεται ότι στην εν λόγω ΚΥΑ καταλείπεται αδιευκρίνιστο αν η επταήμερος παράταση αφορούσε τις προθεσμίες εκείνες οι οποίες θα έληγαν κανονικά μεταξύ 22.3.2021 και 26.3.2021, μη προσμετρούμενων των ημερών της αναστολής ή όσες θα έληγαν μετά από την προσμέτρηση των ημερών της αναβολής. Ελλείψει ειδικότερων διακρίσεων στην ΚΥΑ και την εξεταζόμενη ρύθμιση, εκτιμάται ως ασφαλέστερη η δεύτερη εκδοχή. Σε πρακτικό επίπεδο η προτεινόμενη ερμηνευτική λύση επάγεται πως η επταήμερη παράταση θα αφορούσε π.χ. στη Θεσσαλονίκη την κατάθεση προτάσεων σε αγωγή της νέας τακτικής διαδικασίας η οποία κατατέθηκε στις 31.10.2020 και όχι την κατάθεση προτάσεων σε αγωγή της ιδίας διαδικασίας που κατατέθηκε στις 16.12.2020.

Εν τέλει, η παράλειψη του νομοθέτη να επικυρώσει την χορηγηθείσα παράταση στο άρθρο 83 § 1 β, καταλείπει την τύχη της αμφίβολη. De lege ferenda παρίσταται οπωσδήποτε ευκταία η νομοθετική ρύθμιση του ζητήματος σε επόμενη νομοθετική παρέμβαση.

Η αναστολή προθεσμίας της νέα τακτικής διαδικασίας κατ’ άρθρο 83 § 1 β (στην περιορισμένη έκταση που αυτή παρέχεται), δεν αποκλείει την περαιτέρω αναστολή της για άλλους λόγους (π.χ. χάριν της συμμετοχής σε ΥΑΣ κατά το άρθρο 9 Ν. 4640/2019), ή την παράταση της κατά το άρθρο 148 ΚΠολΔ, υπό τις προϋποθέσεις φυσικά που θέτει η εν λόγω διάταξη.

4. Προθεσμίες για τη διενέργεια άλλων διαδικαστικών πράξεων

Προθεσμίες για τη διενέργεια άλλων διαδικαστικών πράξεων αναστέλλονται επίσης για το διάστημα 7.11.2020 έως 5.4.2021 σύμφωνα με το άρθρο 83 § 1 α. Δοθείσης της ταυτότητος του λόγου, προκειμένου για εκείνες τις Π.Ε. όπου διαταχθεί η αναστολή της λειτουργίας των δικαστηρίων σε προγενέστερο χρόνο, τα αποτελέσματα της αναστολής ανατρέχουν στο αντίστοιχο χρονικό σημείο που αφορά τη συγκεκριμένη Π.Ε. Οι προθεσμίες για τη διενέργεια άλλων διαδικαστικών πράξεων παρατείνονται επίσης για δέκα ημέρες.

Το πεδίο εφαρμογής της ρύθμισης καταλαμβάνει κατ’ αρχήν κάθε νόμιμη προθεσμία για τη διενέργεια διαδικαστικών πράξεων ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων. Ομοίως καταλαμβάνονται και οι δικαστικές προθεσμίες, όπως π.χ. οι τασσόμενες κατά άρθρο 105 ή 227 ΚΠολΔ, οι προθεσμίες διενέργειας πραγματογνωμοσύνης κ.ο.κ.

5. Προθεσμίες για τη διενέργεια εξωδίκων πράξεων

Η αναστολή του άρθρου 83 § 1 α καταλαμβάνει επίσης κάθε νόμιμη προθεσμία για τη διενέργεια εξώδικων πράξεων, ενώπιον συμβολαιογράφων ως υπαλλήλων πλειστηριασμού, υποθηκοφυλακείων, κτηματολογικών γραφείων καθώς και κάθε «τρίτου προσώπου».

Η εμβέλεια της ρύθμισης καταλαμβάνει π.χ. την προθεσμία προς διενέργεια αναγγελίας (972), τις προθεσμίες διενέργειας πράξεων αναγκαστικής εκτέλεσης όπως π.χ. του άρθρου 943 § 3, 924, 952, 985, 979 § 1 κ.ο.κ. Επίσης καταλαμβάνεται η προθεσμία προς μεταγραφή των εμπράγματων αγωγών κατ΄ άρθρο 220 ΚΠολΔ και την προθεσμία για την τροπή προσημείωσης σε υποθήκη κατά το άρθρο 1277 ΑΚ.

6. Προθεσμίες της νέας διαδικασίας υπερχρεωμένων νοικοκυριών  

Τα στ. γ’ και δ’ του άρθρου 83 § 1 Ν. 4790/2021, αναφέρονται ειδικά στη ρύθμιση των δικονομικών προθεσμιών της νέας διαδικασίας συζήτησης των αιτήσεων υπερχρεωμένων νοικοκυριών.

Όσον αφορά τις αιτήσεις επαναπροσδιορισμού του άρθρου 4 Δ Ν. 3869/2010, δεν υπολογίζονται κατ’ αρχήν όσες ημέρες της προθεσμίας διανύθησαν σε καθεστώς ολικής αναστολής της λειτουργίας των δικαστηρίων. Κρίσιμο είναι, ενόψει της ιδιαιτερότητας της οργάνωσης της κατά τόπον αρμοδιότητας των ειρηνοδικείων το επιδημιολογικό καθεστώς που ίσχυε στην έδρα του ειρηνοδικείου όπου εκκρεμεί η αίτηση. Ο νομοθέτης λαμβάνει ρητά υπόψιν του, την παράταση που είχε χορηγηθεί με το άρθρο 62 Ν. 4765/2021 και η οποία παρέτεινε την προθεσμία για την υποβολή αιτήσεων επαναπροσδιορισμού, ως προς τις αιτήσεις ρύθμισης οφειλών υπερχρεωμένων νοικοκυριών που είχαν υποβληθεί πριν τις 31.12.2014 από τις 15.1.2021 στις 31.1.2021.

Περαιτέρω παρέχεται παράταση 15 ημέρων στη συμπλήρωση όσων προθεσμιών ανεστάλησαν μέχρι τις 6.4.2021, στο πλαίσιο ολικής αναστολής λειτουργίας των δικαστηρίων.

Τέλος, παρέχεται επιπλέον παράταση πέντε ημερών για τις προθεσμίες του άρθρου 4 Δ Ν. 3869/2010 που έληγαν στις 31.1.2021 (κατάθεση δικογράφου αίτησης ως και τις 30.6.2015), 28.2.2021 (κατάθεση δικογράφου αίτησης 1.1.2016-30.6.20216), 15.3.2021 (κατάθεση δικογράφου αίτησης 1.7.2016-31.12.2016). Παραδόξως, ο νομοθέτης παραλείπει χωρίς κάποιον εμφανή λόγο να επεκτείνει την παράταση και στις αιτήσεις του Ν. 3869/2010 που κατατέθηκαν μεταξύ της 1.7.2015-31.12.2015, ως προς τις οποία η προθεσμία του άρθρου 4 Δ Ν. 3869/2010 έληγε στις 15.2.2021. Η παράταση αυτή παρέχεται χωρίς πρόσθετες προϋποθέσεις, οπότε εξ αντιδιαστολής πρέπει να γίνει δεκτό ότι αφορά τις προθεσμίες εκείνες του άρθρου 4 Δ, οι οποίες δεν επηρεάσθηκαν από το καθεστώς ολικής αναστολής λειτουργίας των δικαστηρίων.

Η νομοτεχνική επιλογή του νομοθέτη στο άρθρο 83 § 1 δ’ Ν. 4790/2021 είναι ομολογουμένως δυσνόητη, αφού κατά το χρόνο δημοσίευσης του νόμου (31.3.2021) έχουν ήδη παρέλθει όχι μόνον οι καταληκτικές ημερομηνίες αλλά και οι ημέρες της ίδιας της παράτασης. Δυστυχώς η υποτυπώδης ΑιτΕκθ που συνοδεύει το Ν. 4790/2021[7], ουδεμία ερμηνευτική βοήθεια προσφέρει. Αντίθετα από το άρθρο 83 § 1 α, ο νομοθέτης εδώ δεν διευκρινίζει ρητά ότι η παράταση αφορά το διάστημα πέραν της προβλεπόμενης λήξης της προθεσμίας. Συνεκτιμώντας ότι εν προκειμένω ο νομοθέτης επιχειρεί να ρυθμίσει την παράταση προθεσμιών οι οποίες έληγαν σε δεδομένες τακτές ημέρες, αναγόμενες πριν τη δημοσίευση του νόμου, ίσως είναι συνεπέστερη προς την εικαζόμενη βούληση του νομοθέτη, η εκδοχή ότι οι επιπλέον πέντε ημέρες παρέχονται από τη δημοσίευση του νόμου και όχι από την προβλεπόμενη συμπλήρωση της προθεσμίας. Υπέρ της ερμηνευτικής εκδοχής αυτής συνηγορεί και το επιχείρημα εξ αντιδιαστολής μεταξύ των στ. α’ και δ’ του άρθρου 83 § 1 Ν. 4790/2021.

Κατά ρητή πρόβλεψη του άρθρου 83 § 1 γ’ καταλαμβάνονται από την αναστολή τα χρονικά διαστήματα της ολικής και μόνον αναστολής λειτουργίας των κατά τόπους δικαστικών σχηματισμών από την 1.12.2020 ως και τις 6.4.2021. Η διαφορετική χρονική οριοθέτηση της κρίσιμης περιόδου σε σύγκριση προς το άρθρο 83 § 1 στ. α’ οφείλεται στο γεγονός ότι σύμφωνα με το άρθρο 4 Δ Ν. 4740/2020, ούτως ή άλλως η προθεσμία υποβολής των αιτήσεων επαναπροσδιορισμού αφετηριαζόταν στις 1.12.2020.

Η ρύθμιση του άρθρου 83 § 1 γ’ καταλαμβάνει τις προθεσμίες επίδοσης της αίτησης επαναπροσδιορισμού (4 ΣΤ N. 3869/2010), κατάθεσης προτάσεων (4 Η N. 3869/2010), προσθήκης (4Θ N. 3869/2010), άσκησης παρέμβασης και προσεπίκλησης (4 ΙΑ N. 3869/2010) και ορισμού δικασίμου (4 ΙΒ N. 3869/2010). Χωρίς εμφανή λόγο ο νομοθέτης εντάσσει εδώ και τις ρυθμίσεις των άρθρων 4 Ι N. 3869/2010 (αξίωμα άνευ επικουρίας δικάζεσθαι, υποχρεωτική προβολή ισχυρισμών με τις προτάσεις), η οποία δεν τάσσει ορισμένη προθεσμία και 4 ΙΣΤ N. 3869/2010 (άσκηση τριτανακοπής), η οποία τάσσει μεν προθεσμία αλλά προφανώς στερείται οποιουδήποτε αντικειμένου, από τη στιγμή που είναι μαθηματικά αδύνατο να έχει εκδοθεί οποιαδήποτε απόφαση επί αιτήσεων ρύθμισης οφειλών υπερχρεωμένων νοικοκυριών κατά τις διατάξεις του Ν. 4745/2020.

Εφιστάται εν προκειμένω η προσοχή στο γεγονός ότι το κατά πόσον υφίσταται ολική αναστολή λειτουργίας θα πρέπει να κρίνεται με βάση την επιδημιολογική κατάσταση που ίσχυε στην έδρα του Ειρηνοδικείου στο οποίο εκκρεμεί η αίτηση αντί του οικείου Πρωτοδικείου. Η πρακτική σημασία του προβληματισμού ενδιαφέρει στις περιπτώσεις εκείνες, όπου ίσχυσαν κατά την ίδια περίοδο διαφορετικά επιδημιολογικά καθεστώτα στις κατ’ ιδίαν δημοτικές ενότητες της ίδιας περιφερειακής ενότητας.

Σε όσες περιπτώσεις υφίστατο καθεστώς ολικής αναστολής στην έδρα του Ειρηνοδικείου, οι ημέρες τις αναστολής δεν προσμετρώνται στις προθεσμίες των άρθρων 4 ΣΤ, 4 Η, 4 Θ, 4 ΙΑ και 4 ΙΒ N. 3869/2010.

Ως γενική παρατήρηση, η αντιμετώπιση των προθεσμιών της νέας διαδικασίας των υπερχρεωμένων νοικοκυριών στο Ν. 4790/2021 δικαιολογεί σκεπτικισμό. Ο κατάτμηση του τρόπου υπολογισμού των παραπάνω δικονομικών προθεσμιών ανά έδρα ειρηνοδικείου, αναμένεται να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα αλλά και σύγχυση, αφού πολύ συχνά οι δικηγόροι και δικαστικοί επιμελητές οι οποίοι καλούνται να ενεργήσουν τις σχετικές διαδικαστικές πράξεις είναι εγκατεστημένοι σε διαφορετικό τόπο, όπου ενίοτε επικρατούν διαφορετικές επιδημιολογικές συνθήκες. Επιπλέον, η ίδια η διατύπωση των σχετικών ρυθμίσεων καταλείπεται αρκετά ασαφής (π.χ. στο στ. δ’, από πρόδηλο γραφικό σφάλμα αναφέρεται ότι οι ημέρες της ολικής αναστολής υπολογίζονται στην προθεσμία, αντί του προφανώς αντίθετου).

7. Παραγραφή – αποσβεστική προθεσμία

Η αναστολή του άρθρου 83 § 1 στ. α’ Ν. 4790/2021 καταλαμβάνει και την παραγραφή. Εντούτοις, ειδικά σε ό,τι αφορά την παράταση, το εδ. τελ. του άρθρου 83 § 1, αναφέρεται μόνον στις προθεσμίες και όχι στην παραγραφή («Οι προθεσμίες που ανεστάλησαν κατά τα προηγούμενα εδάφια, δεν συμπληρώνονται, εάν δεν παρέλθουν επιπλέον δέκα (10) ημέρες από την προβλεπόμενη λήξη τους»)[8]. Υπό τη διατύπωση αυτή διαφαίνεται συνεπέστερο να γίνει δεκτό ότι η δεκαήμερη παράταση δεν επεκτείνεται και στην παραγραφή.