13 Αυγ 2024
Ο Virgilijus Valančius διορίστηκε δικαστής του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2016. Μετά τη λήξη της θητείας του το 2019, η Λιθουανική Κυβέρνηση δημοσίευσε πρόσκληση υποβολής υποψηφιοτήτων και θέσπισε διαδικασία επιλογής υποψηφίου για τη θέση αυτή. Σύμφωνα με την προβλεπόμενη διαδικασία, ομάδα εργασίας αποτελούμενη κατά πλειοψηφία από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες κατήρτισε πίνακα κατάταξης υποψηφίων κατά φθίνουσα σειρά βαθμολογίας. Πρώτος στην κατάταξη ήταν ο V. Valančius. Με απόφαση της 4ης Μαΐου 2022, η Λιθουανική Κυβέρνηση πρότεινε ως υποψήφιο για τη θέση δικαστή του Γενικού Δικαστηρίου το πρόσωπο που είχε καταταγεί δεύτερο στον πίνακα κατάταξης. Κατόπιν αρνητικής γνωμοδότησης της επιτροπής του άρθρου 255 ΣΛΕΕ 2 σχετικά με τον υποψήφιο αυτόν, η Λιθουανική Κυβέρνηση, με απόφαση της 19ης Απριλίου 2023, πρότεινε ως υποψήφιο για τη θέση το πρόσωπο που είχε καταταγεί τρίτο στον πίνακα κατάταξης, δηλαδή τον Saulius Lukas Kalėda. Με απόφαση της 15ης Σεπτεμβρίου 2023, η οποία ελήφθη κατόπιν θετικής γνωμοδότησης της επιτροπής του άρθρου 255 ΣΛΕΕ, οι κυβερνήσεις των κρατών μελών διόρισαν τον S. L. Kalėda δικαστή του Γενικού Δικαστηρίου. Ο V. Valančius ζήτησε από το περιφερειακό διοικητικό δικαστήριο Βίλνιους (Λιθουανία) να ακυρώσει τις δύο αποφάσεις της Λιθουανικής Κυβέρνησης περί πρότασης υποψηφίου. Το δικαστήριο αυτό, έχοντας αμφιβολίες ως προς την επιρροή που ασκεί το δίκαιο της Ένωσης στις εθνικές διαδικασίες πρότασης υποψηφίου για τη θέση δικαστή του Γενικού Δικαστηρίου, υπέβαλε σχετικό ερώτημα στο ΔΕΕ. Σύμφωνα με το ΔΕΕ, η απαίτηση περί ανεξαρτησίας των δικαστηρίων εξειδικεύει τη θεμελιώδη αξία του κράτους δικαίου, την οποία κατοχυρώνει το άρθρο 2 ΣΕΕ. Η απαίτηση αυτή ισχύει εξίσου σε επίπεδο Ένωσης, μεταξύ άλλων για τους δικαστές του Γενικού Δικαστηρίου, και σε επίπεδο κρατών μελών, για τα εθνικά δικαστήρια. Επομένως, οι ουσιαστικές προϋποθέσεις και οι όροι της διαδικασίας για τον διορισμό των δικαστών του Γενικού Δικαστηρίου πρέπει να αποκλείουν κάθε εύλογη αμφιβολία των πολιτών ως προς το ότι οι εν λόγω δικαστές πληρούν τις απαιτήσεις ανεξαρτησίας και επαγγελματικής ικανότητας τις οποίες προβλέπουν τα άρθρα 19 ΣΕΕ και 254 ΣΛΕΕ για την άσκηση των καθηκόντων δικαστή του Γενικού Δικαστηρίου. Προς τούτο, είναι, μεταξύ άλλων, αναγκαίο να διασφαλίζεται η ακεραιότητα της διαδικασίας διορισμού των δικαστών του Γενικού Δικαστηρίου στο σύνολό της και, επομένως, το αδιάβλητο του αποτελέσματος της διαδικασίας σε όλα τα στάδιά της. Περαιτέρω, ελλείψει σχετικών ειδικών διατάξεων στο δίκαιο της Ένωσης, εναπόκειται σε κάθε κράτος μέλος να ρυθμίσει τους όρους της διαδικασίας πρότασης υποψηφίου. Συνεπώς, κάθε κράτος μέλος είναι ελεύθερο να προβλέπει ή όχι διαδικασία επιλογής και πρότασης υποψηφίου. Ωστόσο, οι όροι της διαδικασίας δεν πρέπει να δημιουργούν στους πολίτες εύλογες αμφιβολίες ως προς το εάν ο προτεινόμενος υποψήφιος πληροί τις απαιτήσεις που προβλέπουν οι Συνθήκες. Η συμμετοχή ανεξάρτητων συμβουλευτικών οργάνων καθώς και η πρόβλεψη στο εθνικό δίκαιο υποχρέωσης αιτιολόγησης μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της αντικειμενικότητας της διαδικασίας διορισμού. Ως προς τις ουσιαστικές προϋποθέσεις, τα κράτη μέλη διαθέτουν ευρύ περιθώριο εκτίμησης, αλλά οφείλουν να διασφαλίζουν ότι οι προτεινόμενοι υποψήφιοι πληρούν τις απαιτήσεις περί ανεξαρτησίας και επαγγελματικής ικανότητας που προβλέπουν οι Συνθήκες. Επίσης, προκειμένου να εκδώσει τη γνωμοδότησή της, η επιτροπή του άρθρου 255 ΣΛΕΕ οφείλει να εξακριβώσει ότι ο υποψήφιος που προτείνεται για τη θέση δικαστή του Γενικού Δικαστηρίου πληροί τις απαιτήσεις περί ανεξαρτησίας και επαγγελματικής ικανότητας που προβλέπουν οι Συνθήκες. Συνάμα, κρίθηκε ότι είναι συλλογικό καθήκον των κυβερνήσεων των κρατών μελών να διασφαλίζουν την τήρηση των ανωτέρω απαιτήσεων, όταν αποφασίζουν, λαμβανομένης υπόψη της γνωμοδότησης της επιτροπής του άρθρου 255 ΣΛΕΕ, να διορίσουν δικαστή του Γενικού Δικαστηρίου τον υποψήφιο που προτείνει η οικεία κυβέρνηση. Καταληκτικά, το ΔΕΕ έκρινε ότι τα άρθρα 19 §2 εδ. γ΄ ΣΕΕ και 254 εδ. β΄ ΣΛΕΕ δεν αντιτίθενται στη δυνατότητα κυβέρνησης κράτους μέλους, η οποία έχει συγκροτήσει ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων επιφορτισμένη με την αξιολόγηση των υποψηφίων για τη θέση δικαστή του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με την κατάρτιση πίνακα κατάταξης των υποψηφίων που πληρούν τις απαιτήσεις των διατάξεων αυτών, να προτείνει, μεταξύ των υποψηφίων που περιλαμβάνονται στον εν λόγω πίνακα, υποψήφιο άλλον από εκείνον που έχει καταταγεί στην πρώτη θέση, υπό την προϋπόθεση ότι ο προτεινόμενος υποψήφιος πληροί τις εν λόγω απαιτήσεις.