28 Ιαν 2025
Όταν ασκείται ένδικο μέσο μετά την πάροδο της νόμιμης προθεσμίας για λόγο ανωτέρας βίας ή ανυπερβλήτου κωλύματος, ο εκκαλών οφείλει να προβάλει σε τι ακριβώς συνίσταται αυτός με τρόπο σαφή και ορισμένο, καθώς επίσης να επικαλεστεί τα μέσα αποδείξεως των περιστατικών που τον συγκροτούν. Αναπλήρωση των στοιχείων αυτών μεταγενέστερα, όπως κατά τη συζήτηση στο ακροατήριο, είναι απαράδεκτη.
Περαιτέρω, οι δικογραφίες και τα πειστήρια πρέπει να παραμένουν κατά τις εργάσιμες ώρες στο οικείο δικαστικό γραφείο, προκειμένου ο κατηγορούμενος να ασκεί το δικαίωμα πρόσβασης στη δικογραφία και λήψης αντιγράφων καθ' όλη τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας. Το δικαίωμά αυτό διατηρείται και μετά την έκδοση της πρωτόδικης απόφασης, προκειμένου ο κατηγορούμενος που καταδικάστηκε να ενημερωθεί και να ασκήσει αποτελεσματικά τυχόν ένδικο μέσο.
Στην προκειμένη περίπτωση το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Λάρισας, είχε απορρίψει ως εκπρόθεσμη την έφεση του κατηγορουμένου κατά της απόφασης του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Λάρισας, με την οποία είχε καταδικαστεί ερήμην σε ποινή φυλάκισης 12 μηνών για την πράξη της λαθρεμπορίας. Η έφεση είχε ασκηθεί μετά το πέρας της νόμιμης προθεσμίας από την επίδοση της απόφασης. Ωστόσο, ο κατηγορούμενος είχε δικαιολογήσει την καθυστέρηση, αναφέροντας ότι, όταν αιτήθηκε να επισκοπήσει και να λάβει αντίγραφα της δικογραφίας, πληροφορήθηκε ότι αυτή βρισκόταν στην κατοικία της δικαστικής λειτουργού που είχε συγκροτήσει το πρωτόδικο δικαστήριο, η οποία αρνήθηκε να επιστρέψει τη δικογραφία. Στη συνέχεια, κατόπιν εντολής του Προέδρου Υπηρεσίας, η Πρωτοδίκης διεκπεραίωσε τη δικογραφία και την επέστρεψε, πάλι όμως μετά το πέρας της δεκαήμερης προθεσμίας για την άσκηση έφεσης. Μάλιστα, έδωσε εντολή να μη χορηγηθούν στον κατηγορούμενο αντίγραφα εκ του συνόλου της δικογραφίας, παρά μόνο ορισμένων εγγράφων. Το ΤριμΠλημΛαρ, με αυτά που τέθηκαν υπόψη του, απέρριψε την έφεση ως εκπρόθεσμη, καθώς έκρινε ότι τα προβαλλόμενα περιστατικά δεν συνιστούν λόγο ανωτέρας βίας, διότι ο κατηγορούμενος είχε τη δυνατότητα να ασκήσει έφεση μόνο με το απόσπασμα της απόφασης που του είχε επιδοθεί, χωρίς να περιορίσει αυτή σε ορισμένα μόνο κεφάλαια της απόφασης, ή να προβάλει συγκεκριμένους λόγους. Εξάλλου, σύμφωνα με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, ο κατηγορούμενος δεν στερήθηκε του δικαιώματος να προετοιμάσει την υπεράσπισή του, διότι από την επίδοση της κλήσης μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσής του είχε τη δυνατότητα να προσέλθει για να ενημερωθεί, ενώ με βάση το επιδοθέν απόσπασμα περιήλθαν σε γνώση του όλα τα στοιχεία εκείνα, τα οποία θα γνώριζε αν ήταν παρών κατά την πρωτοβάθμια δίκη. Μάλιστα, το δικαστήριο επεσήμανε ότι ο κατηγορούμενος παρέλειψε να ασκήσει την έφεση την ίδια ημέρα που εντέλει έλαβε τη δικογραφία, παρά την άσκησε την επομένη αυτής. Εξάλλου, η παράβαση της υποχρέωσης παραμονής της δικογραφίας στο οικείο δικαστικό γραφείο, σύμφωνα με το άρθρο 321 ΚΠΔ, επιφέρει μόνο πειθαρχικές κυρώσεις για τον παραβάτη.
Ο Άρειος Πάγος αντίθετα, έκανε δεκτή την αίτηση και αναίρεσε την απόφαση του ΤριμΠλημΛαρ, κρίνοντας ότι, η μη παραμονή της δικογραφίας στο οικείο δικαστικό γραφείο και η στέρηση από τον κατηγορούμενο του δικαιώματος πρόσβασης σε αυτή, συνιστά εξαιρετικό και απρόβλεπτο γεγονός ανωτέρας βίας που δικαιολογεί την άσκηση της έφεσης μετά το πέρας της εκ του νόμου προβλεπόμενης προθεσμίας. Είναι αδιάφορο δε το αν η έφεση έχει πράγματι καθολικό μεταβιβαστικό αποτέλεσμα, αφού εναπόκειται στον εκκαλούντα ο τρόπος διαμόρφωσης των λόγων της έφεσής του και για την άσκησή της απαιτείται να έχει πρόσβαση στη δικογραφία, η οποία υποχρεωτικά πρέπει να παραμένει στο οικείο δικαστικό γραφείο.